Sunday, November 21, 2010

Και χείρα κίνει


Mε αφορμή το πολύ ενδιαφέρον κείμενο του Σαράντη Καργάκου, που αναρτήθηκε από το φίλο vagnes, και ζώντας σε έναν τόπο που οι κάτοικοί του πάντα ήταν κατά βάθος αγρότες, ό,τι κι αν δήλωναν ως κύριο επάγγελμα, ομολογώ ότι έχω κι εγώ σε μεγάλη υπόληψη τους ανθρώπους που αναπτύσσουν χειρωνακτικές δεξιότητες και δεν τα περιμένουν όλα έτοιμα και αγορασμένα.
Στο νησί μου, αυτή την εποχή, υπάρχουν άνθρωποι, αρκετοί κάτω των πενήντα ετών, που ζουν ή συμπληρώνουν τα προς το ζην, από τα κηπευτικά τους, τους καρπούς των δέντρων, το κρασί, το ρακί, το λάδι, τα τυριά, τα λουκάνικα, το μέλι, τα αυγά. Επίσης ορισμένοι κάνουν δουλειές που αλλού προορίζονται μόνο για μετανάστες, κόβουν ξύλα, οργώνουν, ασπρίζουν σπίτια, βοηθάνε στις ελιές και στον τρύγο. Συγχρόνως και αρκετοί υπάλληλοι, έμποροι, συνταξιούχοι, ασχολούνται τόσο συστηματικά με τα παραπάνω, που καλύπτουν μεγάλο μέρος των αναγκών τους με δικά τους αγαθά.
Παράλληλα, κανείς δεν ψάχνει με το παραμικρό τον "ειδικό", για να φτιάξει κάτι που χάλασε ή να καρφώσει ένα καρφί στον τοίχο. Όλοι καταπιάνονται με μικροεπισκευές και κατασκευές και ο ένας βοηθάει τον άλλο, όπου δυσκολεύονται.
Τι γίνεται όμως με τα παιδιά; Περνάει αυτή η στάση ζωής στη νεότερη γενιά ή μεγαλώνουν με τη νοοτροπία ότι όλα τα έχει το σουπερμάρκετ και το πολυκατάστημα κι εμείς πρέπει μόνο να εξασκούμαστε στο πάτημα κουμπιών σε κάθε είδους συσκευές;
Νομίζω ότι στην περιοχή μου, στο Κόρθι,από την επαφή που έχω με τους μαθητές μου, δύσκολα θα βρεις παιδί να μην γνωρίζει στοιχειώδεις αγροτικές εργασίες, αν είναι αγόρι, και αρκετές δουλειές του σπιτιού, αν είναι κορίτσι. Όλα σχεδόν βοηθούν ή τον πατέρα ή τη μάνα στις δουλειές και δεν θεωρείται φυσικό να ασχολούνται μόνο με τα μαθήματά τους και τις τυπικές δραστηριότητες των παιδιών της πόλης.
Αυτή τη νοοτροπία στην Αθήνα που δίδασκα την εύρισκα μόνο στα παιδιά των μεταναστών, που τα περισσότερα είχαν ευθύνες στο νοικοκυριό ή βοηθούσαν στις δουλειές των πατεράδων τους. Τα άλλα, τα δικά μας, μεγάλωναν σε ένα "υβριδικό" περιβάλλον, μακριά από οποιαδήποτε χειρωνακτική ασχολία. Κανένα σχεδόν δεν έκανε δουλειές στο σπίτι, αν και οι μητέρες ήταν εργαζόμενες,κανένα σχεδόν δεν είχε επαφή με τη δουλειά των γονιών του ή έστω με κάποιες αγροτικές δουλειές τα καλοκαίρια. Οι διακοπές ήταν το ιερό δικαίωμα στο καθισιό και στη διασκέδαση. Καμιά υποψία για τις διακοπές που σε φέρνουν σε επαφή με παραδοσιακές ή λιγότερο παραδοσιακές ασχολίες. Ακόμα κι αν οι διακοπές σου υπηρετούνται από το μόχθο γιαγιάδων, θειάδων, γονιών, κανένας δεν σου λέει ότι πρέπει να βοηθάς, γιατί οι ανάγκες της καθημερινής σου επιβίωσης δεν ξέρουν από διακοπές.
Λογικό λοιπόν είναι αυτά τα παιδιά μεγαλώνοντας να θεωρούν επάγγελμα ό,τι γίνεται πίσω από ένα γραφείο και πάνω σε μια καρέκλα. Ακόμα και επαγγέλματα κάθε άλλο παρά καθιστικά και θεωρητικά, του οδοκαθαριστή, του αστυνομικού, του μηχανικού,του κομμωτή, έχουν εξελιχθεί σε γραφειοκρατικά στις μέρες μας. Έχω γνωρίσει μηχανικούς στη δουλειά μου που το αυτοκίνητο το διδάσκουν σε μαθητές, χωρίς να έχουν λερώσει ποτέ τα χέρια τους με μηχανόλαδα. Κομμωτές που επιδιώκουν μια θέση καθηγητή, χωρίς να έχουν και μεγάλη σχέση με τις κομμώσεις. Υποψήφιους αστυνόμους που αναζητούν μια θέση σε γραφείο, για να προστατεύουν μέσω σφραγίδων τις ζωές και τις περιουσίες των πολιτών. Όλα κάποια στιγμή καταλήγουν γλυκά στην ασφυκτική αγκαλιά του δημοσίου, που αφαιρεί κάθε επαγγελματική δεξιότητα από τους εργαζόμενους, κρατώντας μόνο τη γραφειοκρατική εκδοχή της.
Και τώρα που η οικονομική κρίση κλείνει τη στρόφιγγα των διορισμών κάθε είδους, τι γίνεται;
Πού θα απασχοληθούν τόσοι φερέλπιδες προσοντούχοι εργαζόμενοι με "άσπρα κολάρα";
Ποιοι θα μπορέσουν να ανταποκριθούν καλύτερα στις απαιτήσεις των καιρών; Οι "αγκυλωμένοι" ,ικανοί μόνο για ένα πράγμα ή όσοι πιάνουν τα χέρια τους όσο και το μυαλό τους;
Θυμάμαι έναν ταξιτζή που γνώρισα κάποτε, με υψηλότατο επίπεδο μόρφωσης. Αξιοποίησε τα διπλώματα και τις γλώσσες δημιουργώντας μια εταιρεία ταξί για υψηλών απαιτήσεων πελάτες, που πλήρωναν αδρά για να έχουν οδηγό με μόρφωση και γνώσεις στις περιηγήσεις τους στα αξιοθέατα της χώρας μας. Ένας συνδυασμός χειρωνακτικού και θεωρητικού επαγγέλματος, έξω από τη νοοτροπία των Νεοελλήνων, που θεωρούν ότι οποιοδήποτε πτυχίο πάει μαζί με μια αναπαυτική πολυθρόνα γραφείου.
Θυμάμαι ακόμη την επίσκεψή μου στο σπίτι των φίλων Γερμανών μουσικών, Μάριον και Βολφγκάνγκ Σούπερτ, που είναι ολόκληρο ένα δημιούργημα αξιοσύνης, μαζί με τα αγαθά που παράγει ο κήπος και η κουζίνα του. Δυο άνθρωποι με ακαδημαϊκή παιδεία, καθόλου "ανάπηροι" ως προς τις ταπεινές χειρωνακτικές δραστηριότητες. Ή ακόμη, τη φίλη μου Φαμπιέν, τη Γαλλίδα, που θα τη ζήλευε σε επιδεξιότητα και η πιο ικανή γυναίκα μιας παραδοσιακής κοινωνίας.
Αυτοί οι άνθρωποι έμαθαν στο σχολείο τόσα πράγματα, που εμείς ούτε που τα έχουμε ποτέ συμπεριλάβει, ούτε σε κατώτερες τεχνικές σχολές: (μαγείρεμα,ράψιμο, χειρισμό μηχανημάτων, μικροεπισκευές, κηπουρική, διακοσμητικές τέχνες κλπ.)
Είναι φανερό ότι η εκπαίδευσή μας βρίσκεται πολύ μακριά από μια τέτοια μη ακαδημαϊκή θεώρηση και καμιά πολλά υποσχόμενη μεταρρύθμιση δεν έχει σκοπό, όπως φαίνεται, να το αλλάξει αυτό.
Εμείς όμως που σε πείσμα των καιρών κρατάμε ακόμα τα παιδιά μας σε επαφή με τη γη και το μόχθο της ή τους μαθαίνουμε από πολύ νωρίς να χρησιμοποιούν τα χεράκια τους όχι μόνο για να γράφουν και να πληκτρολογούν, ας το φυλάξουμε αυτό όσο μπορούμε περισσότερο κι ας το αξιοποιήσουμε εν όψει των προκλήσεων που φέρνουν οι νέοι καιροί. Ίσως είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα στην μετά ΔΝΤ εποχή.
Ετσι, κι εγώ υπόσχομαι να μη βάλω ποτέ τις φωνές σε μαθητή μου που δεν έκανε εργασία, επειδή πήγε για τα πρόβατα ή πλεξάνιαζε κρεμμύδια! Αν και αυτά τα παιδιά που έχουν ψηθεί στις δύσκολες αγροτικές δουλειές, έχουν περισσότερες αντοχές και για δύσκολες, ακαδημαϊκού τύπου, εργασίες. Αρκεί να φυσάει λίγο καθαρό αεράκι και σ' αυτές.

14 comments:

sgouro said...

Ναι Γυριστρούλα μου , συμφωνώ και επαυξάνω!!
Θυμάμαι , όταν κάναμε περιβαλλοντικό πρόγραμμα για την ελιά και το αμπέλι...λοιπόν , τα πιτσιρίκια ήταν ενθουσιασμένα , όταν πήγαμε και μαζέψαμε ελιές από το δέντρο και μετά βάλαμε και μια ελίτσα στο σχολείο , δικιά μας.
Θυμάμαι τον Σταύρο , πως πιάναν τα χεράκια του...μου θύμισες πρόσωπα και πράματα με το κείμενό σου Γυριστρούλα.
Καλή βδομάδα

Boul_boul said...

Και εγώ και εγώ θέλω να πλεξιανιάσω κρεμμύδια...
Ευχαριστώ Γυριστρούλα2

dimitris said...

Ανεστασια καλημερα, οχι μονο πλεξιανιασμα... Ξερεις εσυ.
Χαιρετισματα στον ρακοπαραγωγο μουστακια, ακομα ειναι πρισμενα τα χειλια μου...

gyristroula2 said...

Α, σγουρό, τι σου θύμισα! Είδες πόσο μαθημένα σε δουλειές είναι αυτά τα παιδιά;

gyristroula2 said...

Ειδικά, το πλεξάνιασμα των κρεμμυδιών, δεν μπήκε τυχαία εδώ μέσα, Αννούλα. Ήταν η δικαιολογία μου ως φοιτήτρια για να λείψω από κάποιες πολιτικές διαδικασίες και μου το θύμισε πρόσφατα ο Δημήτρης.

gyristroula2 said...

Το πλεξάνιασμα μου έμεινε, Δημήτρη. Ακόμα δεν πιστεύω ότι συνέβησαν αυτά και τα έσβησε η μνήμη μου. Ενοχές, μήπως;
(Σου είπα να το νερώσεις λίγο, αλλά εσύ είσαι των...ανόθευτων επιλογών.)

Λορελάη said...

Πολύ μου αρέσει αυτή η ανάρτησή σου. Αυτά που λες είναι πολύ σωστά, όχι μόνο για λόγους οικονομίας (τώρα στα δύσκολα) και αυτάρκειας, αλλά και γιατί η χειρωνακτική δουλειά, όπως και η δημιουργική -και όχι "τουριστική"- επαφή με τη φύση παίζουν σημαντικό ρόλο στην ολοκληρωμένη ψυχοπνευματική ανάπτυξη ενός ανθρώπου. Όμως φοβάμαι -συχνά μ' έχει απασχολήσει κι εμένα- ότι τα νέα παιδιά της πόλης έχουν πάρα πολύ απομακρυνθει απ' όλ' αυτά, και οι γονείς μάλλον έχουν χάσει πια οριστικά αυτό το παιχνίδι. Κάτι που δεν ξέρω αν είναι αναστρέψιμο...

Eva Neocleous said...

Πόσο δίκιο έχεις Γυριστρούλα!
Αυτά όλα τελικά συνιστούν ποιότητα ζωής.Και αυτά μέρα με τη μέρα λιγοστεύουν.Συνθλίβονται από την τεχνολογία,τη μαζική παραγωγή,την υπερκατανάλωση.Μπράβο σε όσους επιμένουν πεισματικά...

Διονύσης Μάνεσης said...

Προσπαθώντας κι εμείς ( στο 6ο λύκειο καλλιθέας) να κάνουμε ένα ίχνος απ' αυτά που γράφεις πράξη, ξέρεις πως εδώ και χρόνια καλλιεργούμε οπωρικά, κηπευτικά, ζαρζαβατικά στον κήπο μας - και κάθε χρόνο αυξάνουμε και τα...χωμάτινα καλλιεργήσιμα τετραγωνικά.
Ήθελα να μεταφέρω την έκπληξἠ μου, όταν φέτος ( τρίτη χρονιά του "προγράμματος") φτάνοντας ελαφρώς καθυστερημένος στην πρώτη μας συνάντηση, αντίκρυσα πάνω από 30(!) παιδιά, κυριακάτικα, να δουλεύουν στον κήπο. Ακόμα απορώ.
Και, βέβαια, μαθαίνω.

Διάβαζα την ανάρτησή σου και θυμόμουν τις φράσεις της "ψυχής" της ομάδας μας, της Στέλλας Χριστοπούλου, που μου έλεγε, πριν αρχίσουμε το πρόγραμμα "να κάνουμε κάτι χειροπιαστό, όχι άλλες φωτοτυπίες, κάτι με τα χέρια τους τα παιδιά.."

Αυτά, προσυπογράφοντας.

meril said...

Να προσυπογράψω κι εγώ...

Είτε γίνεται προσπάθεια μέσα ασπό περιβαλλοντικά προγράμματα επαφής-γνωριμίας μ' αυτό που λέμε φύση είτε αλλιώς πως
η εμπλοκή των χεριών μας, του σώματος μας γενικότερα σε παραγωγικές διαδικασίες
βοηθά σε μια χαοτική εποχή να βρούμε μια στάλα ισορροπίας

καλημέρα

gyristroula2 said...

Λορελάη, κι εσύ θα μπορούσες να το διδάξεις αυτό στην πράξη:) Για να αλλάξει αυτή η στάση, δυστυχώς πρέπει να "ξεβολευτεί" πολύς κόσμος και δεν είναι ό,τι καλύτερο. Δες αυτό που έχει συμβεί στους μετανάστες, που αν και πτυχιούχοι πολλοί από αυτούς, δουλεύουν σε βαριές χειρωνακτικές δουλειές.
Η παιδεία θα μπορούσε μόνο να το αλλάξει ανώδυνα και επωφελώς για όλους. Αλλά αυτή πού να κατεβεί από το βάθρο...

gyristroula2 said...

Εύα μου, καλησπέρα!
Εκεί στην Κύπρο μπορεί ακόμα να υπερκαταναλώνουν, αλλά εδώ οσονούπω μας τελειώνει...
Σήμερα οργανώναμε με τους συναδέλφους την κολεκτίβα του μέλλοντος. Εγώ θα βάλω τη γη και κανένα μεζεδάκι, αυτοί τα μπράτσα και θα ανθίσει η...γεωργική επανάσταση του 21ου αιώνα. (Σγουρό, είσαι;)

gyristroula2 said...

Εσείς, μα το θεό Διονύση μου, είσαστε χιλιόμετρα μπροστά, μ' αυτό το σχολείο επιστημονικής φαντασίας που έχετε. Θα μπορούσαν να ράψουν επάνω σας, τις μεταρρυθμίσεις που θέλει η παιδεία, για να βγει από το χάλι της.
Αν δεν σε είχα γνωρίσει από κοντά, θα σε φανταζόμουν με κεραίες αντί για αυτιά και τη Στέλλα πράσινη με ροζ βούλες.
Την αγάπη μου σε όλους εκεί.

gyristroula2 said...

Πολλά από τα περιβαλλοντικά, δυστυχώς, μεριλού, είναι ακαδημαϊκά επίσης. Συλλογή πληροφοριών, συγγραφή εργασιών, διαλέξεις, φύλλα εργασίας. Τα χεράκια δεν λερώνουν...
Είναι δεύτερη φύση μας ο ακαδημαϊσμός, δεν μας αφήνει βήμα!

Με τον Μάνο Λοΐζο, το 1979

  Στον Άη Γιώργη στου Φαράλη, είδα το Μάνο Λοΐζο, τον Απρίλιο του 1979. Ήταν Δευτέρα του Πάσχα και είχε έρθει με την παρέα του Γιώργου του Δ...