Οι συγχωνεύσεις χωρίς πολεμικές ιαχές

Συγχωνεύσεις σχολείων. Για τους μεν, αναγκαία λύση για εξοικονόμηση χρημάτων και καλύτερη ποιότητα εκπαίδευσης, για τους δε, περικοπές αναγκαστικές λόγω ΔΝΤ, εις βάρος της παιδείας, των μαθητών, των καθηγητών.
Το γνωστό σκοινί που θα το τραβήξει, όπως πάντα, ο ισχυρότερος και ο άλλος θα βρεθεί σωρό-κουβάρι στο έδαφος. Μια αντιπαράθεση χωρίς καμιά διάθεση συνεννόησης, μεταξύ ορκισμένων αντιπάλων, του κράτους και των πολιτών, του Υπουργείου και των φορέων της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Ναι, υπάρχουν σχολεία που θα μπορούσαν να συγχωνευθούν με άλλα μεγαλύτερα ή να καταργηθούν. Δεν είναι πάντα η αποκέντρωση όρος για σωστή εκπαίδευση. Δεν είναι σωστό να κατακερματίζεις τους πόρους που επενδύεις ως κράτος και να έχεις λειψές υποδομές, εκεί που θα μπορούσες να έχεις σχολεία εξοπλισμένα, φροντισμένα, ικανά να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες μιας, έτσι κι αλλιώς, πανάκριβης παιδείας. Και, ναι, ας το πούμε επιτέλους, είναι προτιμότερο ένα σχολείο με 300 μαθητές, παρά ένα με 45. Και ο πολύ μικρός αριθμός μαθητών δημιουργεί προβλήματα, όπως ο πολύ μεγάλος. Ένα ολιγάριθμο μαθητικό δυναμικό στερείται τη ζωντάνια, την αλληλεπίδραση, τα κίνητρα που σου δίνει μια δυναμική και ευάριθμη σχολική κοινότητα.
Από την άλλη όμως, δεν μπορείς στο όνομα της οικονομίας να φτιάχνεις σχολεία- τέρατα μέσα σε ασφυκτικές κτιριακές συνθήκες. Γρήγορα αυτά θα γίνουν εστίες κοινωνικής έντασης, μαθητικής παραβατικότητας και ανεξέλεγκτων εξεγέρσεων, καθώς η κοινωνία γύρω τους θα αγριεύει και οι νέοι θα δέχονται πρώτοι τις συνέπειές της.
Έτσι, θα διαπιστώσουν οι σημερινοί επιτελείς των αλλαγών αυτών ότι θα τους χρειαστούν πολύ περισσότεροι πόροι για να διοικήσουν σωστά τέτοια σχολεία-μεγαθήρια και κάποιοι πάλι στο άμεσο μέλλον θα προτείνουν την αντίστροφη πορεία, την αποκέντρωση, για να αρθούν οι δυσμενείς επιπτώσεις στην παιδεία και στην κοινωνία.
Δεν είναι ασφαλώς πανάκεια οι μικρότερες σχολικές μονάδες για τα προβλήματα βίας και παραβατικότητας, αλλά για όσους έχουν σχέση με την εκπαίδευση, είναι το καλύτερο αντίδοτο, αφού δίνουν τη δυνατότητα στους δασκάλους να γνωρίζουν τους μαθητές τους και τις οικογένειές τους και να μπορούν να ασκήσουν τον παιδαγωγικό τους ρόλο πολύ πιο αποτελεσματικά. Ειδικά όταν ένα σχολείο αντιστοιχεί σε μια γειτονιά, σε μια συνοικία, που λίγο πολύ όλοι γνωρίζονται, τα πράγματα γίνονται πολύ καλύτερα, αφού ο εκπαιδευτικός έχει σύμμαχό του ολόκληρη την κοινότητα και το παιδί νιώθει ότι δεν είναι αποξενωμένο και ανεξέλεγκτο.
Κάτι άλλο όμως που διαφεύγει από τους ιθύνοντες του Υπουργείου είναι ότι ένα σχολείο σε μια περιοχή δεν είναι μόνο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Είναι πάνω από όλα μια εστία πνευματική, ένας χώρος από τον οποίο εκπορεύονται ποικίλες δραστηριότητες, ζωτικές για μια κοινότητα, ιδίως απομακρυσμένη γεωγραφικά. Ακόμη, ένα σχολείο γίνεται πυρήνας κοινωνικής και οικονομικής ζωής, προϋπόθεση για την διάσωση μικρών κοινωνιών, που θα θυσιαστούν υπέρ των υδροκέφαλων αστικών κέντρων, τώρα που είναι όρος επιβίωσης η περιφερειακή ανάπτυξη.
Κατά την προσωπική μου άποψη, ο λιγότερο σημαντικός λόγος εναντίον των συγχωνεύσεων είναι ο γεωγραφικός. Όπου οι συγκοινωνιακές και οι καιρικές συνθήκες είναι ομαλές, όλοι οι γονείς θα προέκριναν το πιο μακρινό σε απόσταση σχολείο, αν ήταν καλύτερο για τα παιδιά τους. Αυτό γίνεται και τώρα με την επιλογή ιδιωτικών σχολείων, που απέχουν πολύ περισσότερο από τα δημόσια της γειτονιάς.
Μπορούν όμως να πεισθούν οι γονείς σήμερα ότι οι συγχωνεύσεις θα τους δώσουν καλύτερα σχολεία; Τι εχέγγυα έχουν για μια τέτοια προσδοκία;
Ας είναι, ας δεχθούμε ότι η Πολιτεία αδικείται από την γενική καχυποψία, ότι έχει τις καλύτερες προθέσεις και τα καλύτερα σχέδια στο μυαλό της για την παιδεία. Γιατί δεν προσφέρει δείγματα γραφής αυτών των προθέσεων; Γιατί δεν εξηγεί σε κάθε σχολική κοινότητα τι στο καλό σχεδιάζει, πώς θα το υλοποιήσει, τι προτείνει και να ακούσει τι θα είχαν να της αντιπροτείνουν οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, οι δημοτικές αρχές;
Είναι ανάγκη να κλείσει ένα γυμνάσιο σε μια περιοχή Α και τα παιδιά να πάνε στη γειτονική Β; Μήπως θα μπορούσε να γίνει το δημοτικό στην περιοχή Α ή το Τεχνικό Λύκειο;
Γνωρίζει πραγματικά τα αντικειμενικά δεδομένα, το κοινωνικό και οικονομικό κόστος του κλεισίματος ενός συγκεκριμένου σχολείου; Τι θα εξοικονομηθεί, αν εξακοντισθεί το κόστος μεταφοράς μαθητών ή αν συρρικνωθούν δημογραφικά τόποι με πρωτογενή παραγωγική δραστηριότητα;
Μήπως όμως και οι κατά τόπους εκπαιδευτικοί φορείς, αντί να ξεκινήσουν τον γνωστό ανταρτοπόλεμο, με καταλήψεις, διαδηλώσεις, κλείσιμο δρόμων, απεργίες, πρέπει να βρουν έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο να εκφράσουν τις απόψεις τους, σε συνεργασία με τους δήμους και τους συλλόγους γονέων;
Δυστυχώς, έχει γίνει τόση κατάχρηση σ' αυτά τα "μέσα πάλης" που κατέληξαν να θυμίζουν όλο και περισσότερο το παραμύθι του ψεύτη βοσκού.
Και δεν είναι καιροί αυτοί να αφήσουμε την παιδεία στο στόμα του λύκου.