Ο καθείς και τα όπλα του

Ας μιλήσουμε λοιπόν για ποιήματα, τώρα που τα λόγια και οι πράξεις αποφόρτισαν αρκετή από τη συσσωρευμένη ένταση της χθεσινής μέρας.
Θα σας πω για μια παράξενη σχέση με ένα ποίημα.
Σχεδόν μεταφυσική.
(Δεν είμαι αλαφροΐσκιωτη, μια χαρά γυριστρούλα είμαι.)
Την ανακάλυψα τυχαία πριν από χρόνια, όταν πήγα να το διαβάσω.
Δεν έβγαιναν οι λέξεις. Τα χρειάστηκα. Με δυσκολία συγκράτησα τα δάκρυά μου. Κι άντε να με πάρουν είδηση κάτι θηρία που είχα τότε στη Β΄λυκείου, ακόμα θα γέλαγαν.
(Ούτε ευσυγκίνητη είμαι, ούτε αυτό το ποίημα ήταν το πρώτο ή το τελευταίο που μου άρεσε)
Άλλη μια φορά πήγα να το διαβάσω, μετά από καιρό. Πάλι τα ίδια. Δεν το ξαναεπιχείρησα, το ανέθετα στους μαθητές.
Αναρωτήθηκα συχνά για την παράξενη αυτή επίδραση που μου ασκεί. Μαζί σας θα επιχειρήσω μια ανάγνωση, μα πρώτα η παρουσίαση:
Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ:ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ

Γ΄Σχεδίασμα
XII

Και βλέπω πέρα τα παιδιά και τες αντρογυναίκες
γύρου στη φλόγα π' άναψαν, και θλιβερά τη θρέψαν
μ' αγαπημένα πράματα και με σεμνά κρεβάτια,
ακίνητες, αστέναχτες, δίχως να ρίξουν δάκρυ·
και γγιζ' η σπίθα τα μαλλιά και τα λιωμένα ρούχα.
Γλήγορα, στάχτη, να φανείς, οι φούχτες να γιομίσουν.

Είναι η σκηνή που πριν από την Έξοδο του Μεσολογγίου, οι γυναίκες καίνε τα κρεβάτια τους και τα κειμήλιά τους, για να μην τα βεβηλώσουν οι εχθροί, που θα μπουν σε λίγο στην πόλη.
Σε λίγο οι περισσότερες απ' αυτές τις "αντρογυναίκες" θα βγουν με άρματα και ανδρικές φορεσιές πολεμώντας στο πλευρό των ανδρών.

Ποια είναι αυτή η δύναμη που μεταμορφώνει μια ηρωική στιγμή, μια στιγμή στο χρόνο της ανθρώπινης ιστορίας σε υψηλής αισθητικής συγκίνησης ποιητικό γεγονός;
Πώς γίνεται με λίγες φτωχές λέξεις να αναπλάθεις το χρόνο, τα πρόσωπα, τη σιωπή, την ακινησία, το τριζοβόλημα της φλόγας. Να βλέπεις τα χέρια να γεμίζουν στάκτη.
Μπορεί στην ίδια σκηνή να χωρέσουν οι αντρογυναίκες, οι αστέναχτες, αυτά τα "ξαφνιάσματα της φύσης" και μαζί να μπει κι η θλίψη τους για τα "σεμνά κρεβάτια" και τις χαρές μιας ειρηνικής ζωής;
Δίπλα στο μεγαλείο και τον ηρωισμό να έχει θέση η φτώχεια και η ανημπόρια του πολέμου, δίπλα στα λιωμένα ρούχα και στη θλίψη για ό, τι χάνουν, η βιασύνη να τελειώσουν, να πάρουν ό,τι απόμεινε, να προχωρήσουν.
Θυμάμαι τι έλεγα στη λορελάη. Τα αγαπημένα ποιήματα δικαιούμαστε να τα κάνουμε βίδες, να τα ξανακολλήσουμε λάθος, είναι δικά μας, είναι τα παιχνίδια μας, που μας απόμειναν όταν μας ανάγκασαν να μεγαλώνουμε ανελέητα.
Μα όσες φορές και να ξεβιδώσω αυτό το ποίημα (κι άλλα πολλά) δεν μπορώ να βρω το μυστικό της μαγείας του. Πάντα είναι σαν την πρώτη φορά...