Thursday, March 4, 2010

Ψυχή βαθιά: μια ταινία που περίμενα να δω


Το Σάββατο που μας πέρασε είδα για πρώτη φορά την ταινία του Π. Βούλγαρη, "Ψυχή βαθιά",στην Κινηματογραφική Λέσχη Άνδρου,στην κατάμεστη αίθουσα του δημοτικού θεάτρου, και άκουσα από τον ίδιο και την Ιωάννα Καρυστιάνη, που συνεργάστηκε μαζί του στο σενάριο, λίγα λόγια για την ταινία, πριν από την προβολή της.
Πάντα είχα την απορία γιατί η πολυτάραχη ιστορία αυτού του τόπου δεν έχει δώσει αρκετές αφορμές για καλές ταινίες, αφού για μένα η κινηματογραφική ανάπλαση της ιστορικής πραγματικότητας είναι ένα από τα πιο γοητευτικά θέματα που θέλω να δω στο σινεμά.
Βλέπετε, όταν διδάσκεις ιστορία, νιώθεις την ανάγκη της αναπαράστασης γεγονότων και προσώπων, προκειμένου να έρθεις εσύ πιο κοντά σ' αυτά και να φέρεις και τους μαθητές σου, που μόνο έτσι μπορούν να δουν την ιστορία όχι ως καταγραφή γεγονότων, αιτίων και αριθμών, μα σαν ιστορία ανθρώπων.Των δικών τους ανθρώπων...
Έχω διδάξει ελληνικό εμφύλιο στο λύκειο στο παρελθόν, όταν η ιστορία γενικής παιδείας στην Γ΄τάξη δεν γίνοταν από αυτό το απαράδεκτο βιβλίο που υπάρχει τώρα, και χρησιμοποιούσα στο λίγο χρόνο που είχα στη διάθεσή μου, κάθε μέσο, για να γίνει πιο αντικειμενική αυτή η διδασκαλία (μέχρι συνδιδασκαλία με συνάδελφο αντίθετων απόψεων είχα επιχειρήσει, προκειμένου να δοθεί μέσα από το διάλογο και τη διαφωνία μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα στους μαθητές. ).
Αναρωτιόμουν πολλές φορές πώς θα μπορούσε κανείς να αναπαραστήσει κινηματογραφικά αυτά τα οδυνηρά γεγονότα πιο κοντά στην ουσία τους και πιο μακριά από προπαγάνδα και μισαλλοδοξία και, ναι, αυτό που είδα στην ταινία του Π. Βούλγαρη ξεπέρασε τις προσδοκίες μου.
Είδα μέσα σ' αυτήν το ίδιο το θέατρο του πολέμου, τα βουνά που την ομορφιά τους ακόμα τη στοιχειώνει το θανατικό. Τις αναπαραστάσεις μαχών και τον τρόπο ζωής των πολεμιστών και των αμάχων, με σεβασμό στην ιστορική αλήθεια, μα κυρίως είδα αυτό που για μένα είναι όλη η ουσία και της ιστορίας και του σινεμά, τα αληθινά πρόσωπα, τις αληθινές ζωές των ανθρώπων που τους συνέθλιψε αυτός ο πόλεμος. Τα δυο αδέλφια- βοσκόπουλα, που βρέθηκαν να πολεμάνε σε αντίπαλα στρατόπεδα, τα νιάτα που βγήκαν στο βουνό να παλέψουν για μια καλύτερη ζωή και έφτασαν να αλληλοσκοτώνονται με τους απέναντι, τα στρατευμένα αδέλφια τους, τους συγχωριανούς τους, τους συμμαθητές τους. Τον άμαχο πληθυσμό στο πρόσωπο του σπαρακτικού παππού του νεκρού φαντάρου, Θανάση Βέγγου (έξοχος), ή στον παππού των δύο παιδιών, γέρο βοσκό που προσπαθεί με στωικότητα να κρατήσει το κοπάδι του, όαση ειρηνικής ζωής μέσα στη φωτιά.
Πραγματικά γεγονότα,όπως η διανυκτέρευση στρατιωτών και ανταρτών ένα βράδυ στην ίδια σκηνή,αποδόθηκαν με τρόπο που διέσωσε την ιστορική αλήθεια,χωρίς να θυσιάσει τη συγκίνηση και χωρίς να τη φορτίσει με τεχνητά μέσα.
Διάβασα κριτικές που έλεγαν πως δεν πήρε θέση, πώς εξίσωσε θύτες και θύματα,πως παραποίησε την ιστορία! Ο δημιουργός δεν οφείλει να γράψει ιστορία, αλλά να την αναπλάσει σε καλλιτεχνικό γεγονός. Δεν είμαι ειδική να κρίνω καλλιτεχνικά την ταινία, μόνο ότι με συγκίνησε μπορώ να πω. Η ματιά όμως του σκηνοθέτη είδε αυτό τον πόλεμο από την πιο σωστή κατά τη γνώμη μου σκοπιά, αυτή του εμφύλιου αδελφοκτόνου σπαραγμού, που προκλήθηκε κυρίως από τη συμμόρφωση και των δυο πλευρών στα ξένα κέντρα αποφάσεων και προκάλεσε σ' αυτό τον τόπο πληγές που έκαναν χρόνια να κλείσουν. Αν έκλεισαν...
Πέρα από αυτά όμως, το Σάββατο βράδυ, για πρώτη φορά,κατάλαβα τι σήμαιναν οι ιστορίες που πρωτοάκουσα στην Ήπειρο από τον πεθερό μου και τα αδέλφια του, που βρέθηκαν ακριβώς όπως οι πρωταγωνιστές της ταινίας να πολεμάνε σε αντίπαλα στρατόπεδα.
Κι ένιωσα κι εγώ σαν τους μαθητές μου πως είναι ιστορία ανθρώπων η ιστορία. Των δικών μου ανθρώπων.

9 comments:

Χαρ. Αλβερτος said...

peabΥΠΕΡΟΧΑ!

... Η ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ, Η ΔΙΚΗ ΣΟΥ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΡΟΛΟ ΕΝΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΑΝΑΠΛΣΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ(ΝΟΜΙΖΩ, ΟΜΩΣ, Η ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΕΙ, ΠΡΩΤΙΣΤΩΣ, ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ! ΑΛΛΩΣΤΕ ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΤΗΡΗΣΑΝ ΚΑΙ ΤΗΡΟΥΝ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΑ! ΜΕ ΠΡΩΤΟ ΤΟΝ ΗΡΟΔΟΤΟ, ΟΣΟ ΟΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΤΟ ΕΠΕΤΡΕΠΑΝ.)

ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΟΥ ΠΡΟΞΕΝΗΣΕ Η ΤΑΙΝΙΑ, ΤΙΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΟΥ ΒΙΩΜΑΤΑ!

ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΞΕΦΡΑΣΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑ;!

ΕΧΩ ΔΙΑΒΑΣΕΙ, ΣΤΟ ΜΠΛΟΓΚ ΣΟΥ, ΠΟΛΥ ΟΜΟΡΦΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ!

Χαρ. Αλβερτος said...

ΝΑ ΜΗΝ ΛΗΦΘΕΙ ΥΠ' ΟΨΗ Η ΛΕΞΗ peab!

ΠΡΩΤΗ-ΠΡΩΤΗ! ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΠΩΣ ΚΙ ΑΠΟ ΠΟΥ ΞΕΦΥΤΡΩΣΕ!;

loyk said...

Καλησπερα Γυριστρουλα.
Την ειδα την ταινια,ειναι πραγματικα υπεροχη.
Η ιστορια του Εμφυλιου,παντα αφηνει μια πικρη γευση σε ολους,παντα υπαρχει το γιατι.
Την εχω ζησει γυριστρουλα μεσα απο αφηγησεις,εχω ακουσει χιλιαδες ιστοριες,και παντα στο τελος ομως μου μενει μια πικρα και μια μελαγχολια,ξερεις γιατι ;στον εμφυλιο χαθηκε ενα Μεγαλο κομματι του ΑΝΘΟΥ της ΕΛΛΑΔΑΣ,χαθηκαν παιδια,που δεν αξιζαν να πεθανουν ,χαθηκαν καποια φωτεινα μυαλα,που θα μπορουσαν να διαδραματισουν σημαντικο ρολο στην ανοικοδομηση της Μεταπολεμικης Ελλαδας.

sgouro said...

Την είδα στην Αθήνα , όταν πρωτοβγήκε στους κινηματογράφους.
Λυρική περιδιάβαση σε ανθρώπινα και φυσικά τοπία. Από τις καλύτερες στιγμές της ο παππούς - Πρίαμος που περνώντας τις εχθρικές γραμμές ζητά το κορμί του εγγονού του ( ο παραλληλισμός με την Ιλιάδα από Γεωργουσόπουλο).Η τελική σκηνή ωστόσο με το φοβερό τραγούδι του Αγγέλακα είναι , αν μου επιτρέπεται , όλα τα λεφτά.
Τυχερή γυριστρούλα που είδες και άκουσες από κοντά τον Παντελή και την Ιωάννα...

Θανασης Ξ. said...

Δεν μπόρεσα να την δω ακόμη..
Τον εμφύλιο τον ξέρουμε εμείς από δεύτερο χέρι, απ' τις διηγήσεις των πατεράδων μας. Μυθιστορηματικές διηγήσεις.
Πιστεύω πως τα μεγάλα λάθη έγιναν ΜΕΤΑ τον εμφύλιο, με τις διώξεις των 'ηττημένων' εκ μέρους των 'νικητών'. Αν θα μπορούσα να 'συγχωρήσω' τον ίδιο τον εμφύλιο, αυτό το ΜΕΤΑ δεν μπορώ να το συγχωρήσω. Είχα συμμαθητή, γείτονα και φίλο στο γυμνάσιο που ξανααπέκτησε πατέρα -τον μπαρμπα Θανάση- το 74 ! 20 Χρόνια εξορία ! Αυτό ΔΕΝ συγχωρείται μέσα μου με τίποτε..
Όπως, βέβαια, δεν συγχωρείται και το ΚΚΕ να μοιράζει προκηρύξεις έξω απ' τους κινηματογράφους για το 'ψυχή βαθειά', αλλά αυτό είναι άλλη κουβέντα, είναι μάλλον για γέλια...

gyristroula2 said...

Kαλημέρα,Ταξιδευτή, θα σου άρεσε κι εσένα η ταινία,νομίζω. Δεν θέλησα να την κρίνω καλλιτεχνικά, γιατί εδώ μεταφέρω μόνο τις εντυπώσεις μου ως θεατή κι αυτές δεν μπορούν να έχουν αξιώσεις κριτικού τέχνης. Μόνο τη συγκίνησή μου μπορώ να μεταφέρω και ίσως να πω ότι το μόνο μέρος που δεν μου άρεσε ήταν το τέλος, αν και έχω διαβάσει γι' αυτό τα καλύτερα.

gyristroula2 said...

loyk, ΑΚΡΙΒΩΣ! Αυτή είναι και για μένα η σημαντικότερη επίπτωση του εμφυλίου,η απώλεια του καλύτερου δυναμικού αυτής της χώρας, που στον εμφύλιο σκοτώθηκε, αλλά και όσοι επέζησαν, εξοντώθηκαν με τις διώξεις και την εξορία ή έγιναν πολίτες δεύτερης κατηγορίας και έζησαν στο περιθώριο.
Ακόμα όμως και οι νικητές δεν εξαργύρωσαν τη νίκη τους για το καλό αυτού του τόπου. Πολλοί έγιναν η μαγιά για τη στρεβλή ανάπτυξη που πληρώνουμε σήμερα, το ρουσφετολογικό κράτος, την απομύζηση του δημόσιου πλούτου, την αναξιοκρατία, την αδιαφάνεια.
Και τελικά,ηττηθήκαμε όλοι.

gyristroula2 said...

Πράγματι, σγουρό μου,είχε κάτι ομηρικό η ταινία, παρά την πλήρη έλλειψη επικού στοιχείου. Είναι αυτό το τραγικό του Ομήρου,μάλλον...
Το τέλος γενικά εμένα δεν μου άρεσε, παρά το ωραίο τραγούδι. Δεν ξέρω ακριβώς γιατί. Μάλλον σαν ασυνέχεια ύφους το ένιωσα. Κάπως σαν να ξέφυγε από τη λιτότητα της αφήγησης, τους χαμηλούς τόνους και σκαρφάλωσε σε δραματικά επίπεδα...υψηλόφωνα. Πάντως, με όσους μίλησα συμφωνούν μαζί σου, όχι μαζί μου.
Ναι, ήταν ωραία βραδιά,μπες από το δεύτερο σύνδεσμο να ακούσεις τις ομιλίες.

gyristroula2 said...

θανάση, είδες πόσο σημαντικές είναι αυτές οι ιστορίες των ανθρώπων μας, αφού αυτές έδωσαν το έναυσμα στο σκηνοθέτη να κάνει αυτή την ταινία. Μας είπε άλλωστε πόσο μετράνε γι' αυτόν, μας παρακίνησε να τις καταθέτουμε, να μην τις αφήνουμε να χαθούν. Αν μπορείς να το κάνεις, έχεις βήμα τώρα, θα περιμένουμε.

Cyber Sex

  Όταν πρωτομπήκε στο ίντερνετ, εκεί στα μισά της τελευταίας δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα, σκέφτηκε ότι είχε μια ωραία ευκαιρία να βελτι...