Sunday, October 4, 2009

Για τη διδασκαλία του προφορικού λόγου


Στην προηγούμενη ανάρτηση, ασχολήθηκα με το θέμα της διδασκαλίας της γλώσσας γενικά, με έμφαση στην παραγωγή κειμένου. Τώρα, εν μέσω του απόηχου των προεκλογικών λόγων, μονολόγων και διαλόγων, ζωντανών και κονσερβοποιημένων, ας δούμε λιγάκι το εργαστήριο παραγωγής των αυριανών πολιτών- ομιλητών στα ευάερα, ελπίζω, και ευήκοα "μπαλκόνια" της δημοκρατίας του μέλλοντός μας.
Πρώτα, οδηγίες προς μελλοντικούς δικτάτορες, βασιλείς, αυτοκράτορες: Πώς θα βουλώσετε για τα καλά τα στόματα των μελλοντικών υπηκόων σας από κούνια:
1. Μην αφήσετε τα παλιόπαιδα να ανοίγουν το στόμα τους, παρά μόνο για να σας διαβάσουν τις κατά παραγγελία απαντήσεις στις ερωτήσεις σας και να σας απαγγείλουν σε άπταιστη παπαγαλία το σχολικό εγχειρίδιο ή τα λυσάρια.
2. Μην τους επιτρέψετε ποτέ να αναπτύξουν ελεύθερα, σε συνεχή λόγο, τη σκέψη τους, δίνοντάς τους χρόνο και κατάλληλο παιδαγωγικό κλίμα. Ρωτάτε κάποιον; Να απαντάει μηχανικά και σύντομα κι, αν δεν μπορεί, ας απαντήσει ένα άλλο παιδί, που σηκώνει χέρι- τηλεγραφόξυλο μέσα στη μούρη του ομιλητή, όσο προσπαθεί εκείνος να βρει τα λόγια του.
3. Συνηθίστε τα να ακούνε τις ατελείωτες αγορεύσεις των δασκάλων τους, μέχρι εξοντώσεως κάθε ξύπνιου κυττάρου του μυαλού τους. Ακόμη κι αν μερικοί από αυτούς αγορεύουν εναντίον σας και υπέρ της δημοκρατίας, μην ανησυχείτε, κανείς δεν τους ακούει, όλοι κοιμούνται.
4. Μην επιτρέψετε ποτέ να συνομιλούν μεταξύ τους στα πλαίσια του μαθήματος, να συνεργάζονται ή να ασκούν κριτική ο ένας στον άλλον ή στο μάθημα. Με κάτι τέτοια εκκολάπτονται οι συνωμότες κατά της καθεστηκυίας τάξης μας.Φροντίστε μόνο να ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον για το βαθμό ή την εύνοια του δασκάλου τους και να κάθονται έτσι που να μην μπορούν να δουν ούτε τα πρόσωπά τους, παρά μόνο του παντογνώστη καθηγητή, που είναι η προσομοίωση του αυριανού σας μεγαλείου.
5. Τέλος, αχρηστέψτε αυτές τις κατάπτυστες διαδικασίες των μαθητικών κοινοτήτων, κάντε τις τυπικές, επιφανειακές, χαβαλετζίδικες, μόνο για να δίνουν χαμένες ώρες σε μαθητές και καθηγητές. Ας αποφασίζουν το πολύ πολύ για καμιά εκδρομή ή καμιά κατάληψη. Το ίδιο κάνει. Σε καμιά περίπτωση πάντως, μην ζητήσετε από επιβλέποντα καθηγητή να διδάξει διαδικασίες διαλόγου. Αρκεί να κάθεται και να επιβάλλει ησυχία και να κοιτάει το ρολόι του, για να περάσει η ώρα.
Και τώρα, το φυτώριο των αυριανών πολιτών που οφείλουμε να φτιάχνουμε μέσα σε κάθε τάξη, κάθε σχολείου:
1. Προμηθεύουμε τους δασκάλους με μεγάλες αυτούκλες να ακούνε και την πιο ψιθυριστή φωνούλα και φίμωτρα, που σταματούν την ακατάσχετη λογοδιάρροια.
2. Κόβουμε ΟΛΑ τα χέρια -τηλεγραφόξυλα, που βγάζουν το μάτι, όποιου μιλάει και ελέγχουμε αν ακούγεται ο λόγος όλων με αιφνιδιαστικές "εφόδους" σε αφηρημένους, κουφούς και εγωκεντρικούς ακροατές.
3. Προτιμάμε να ακούμε προφορικά τις γραπτές εργασίες με παρουσίαση ελεύθερη ενώπιον της τάξης κι όχι ανάγνωση αντιγραφών. Μετά συνεχίζουμε με ελεύθερο σχολιασμό και διάλογο με τη συμμετοχή όλων. Στόχος αυτής της διαδικασίας...Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ και το παραπέταμά του σε μια γωνιά να μη φαίνεται, παρά μόνο σε ώρα ανάγκης.
Αν ένας καθηγητής αξιωθεί να παρακολουθεί την τάξη του να διαλέγεται ελεύθερα και δημοκρατικά, έτσι κι αλλιώς δεν μπορεί να μιλήσει, έχει έναν κόμπο στο λαιμό...
4. Δεν συζητάμε μόνο τα μαθήματα, αλλά και τα ακανθώδη θέματα που προκύπτουν στη σχολική ζωή, αξιοποιώντας και την υποχρεωτική ώρα για τη συνέλευση του τμήματος, κάθε μήνα. Εκεί από την αρχή διδάσκουμε διαδικασία διαλόγου: Πώς αποφασίζουμε, πώς διευθύνουμε τη συζήτηση, πώς μπαίνουν τα θέματα σε ημερήσια διάταξη, ποιοι μιλάνε, πόσο, τι κάνουμε για τους ενοχλητικούς κλπ.
5. Πέρα από αυτό, δεν τσιγκουνευόμαστε μια ώρα συζήτηση με τους μαθητές μας, όταν καταλαβαίνουμε ότι υπάρχουν θέματα και δεν είναι πρόσχημα, για να χάσουν μάθημα. Πώς; Να, ένα τεστ: Τους λέμε ότι θα συζητήσουμε τώρα, αλλά θα μας δώσουν την ώρα στο πρώτο κενό που θα προκύψει, για να συμπληρώσουμε το μάθημα. Αυτό είναι μόνο για αρχάριους, οι παλιοί οσμίζονται σαν τα λαγωνικά την αλήθεια (τι τα έχουμε τα γαλόνια;)
6. Συζητάμε ακόμα και τα παράπονά τους για μας ή την κριτική τους, σε καμιά περίπτωση όμως δεν επιτρέπουμε να συζητάνε μπροστά μας για άλλο καθηγητή τους και ούτε εκμαιεύουμε αρνητικά ή θετικά σχόλια. Τα παιδιά δεν μας σέβονται, όταν κι εμείς δεν σεβόμαστε τη στοιχειώδη επαγγελματική μας δεοντολογία. Αν μας κάνουν παράπονα, τους προτρέπουμε να συζητήσουν μόνο με τους άμεσα ενδιαφερόμενους κι, αν δεν μπορούν, με τους γονείς και το διευθυντή τους.
7. Τέλος, καλλιεργούμε δύο μορφές προφορικού λόγου διδάσκοντάς τις στη γλώσσα: ομιλία προφορική και...μονομαχία τύπου ντιμπέιτ πάνω σε ένα θέμα πχ υπέρ και κατά των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Αυτά τα δύο με προετοιμασία και μεθοδολογία, ώστε να μη γίνουν φλυαρία ή σκυλοκαυγάς.
Να τελειώσω λέγοντας πως, αν οι διάφοροι πολιτικολογούντες στα παράθυρα παρακολουθούσαν μια φορά μικρούς μαθητές να διαλέγονται, όπως είχα εγώ το προνόμιο πολλές φορές, θα ένιωθαν ότι στη δημοκρατία του μέλλοντός μας το είδος τους θα είναι μόνο παράδειγμα προς αποφυγή.

14 comments:

meril said...

Ax τι ωραία....
βρε! κάτι έχει αυτός ο αέρας...
δε λέω πάντα είχες μια ματιά ξεχωριστή για όλα μα τώρα δε στέκεσαι στιγμή δεν ησυχάζεις...

Το καλύτερο που μπορούσα να διαβάσω σήμερα λίγο πριν αρχίσουν- οι έτσι κι αλλιώς- βαρύγδουπες δηλώσεις για το λαό και την απόφαση του, έρχεσαι με μια ανάρτηση εντιμότητας που μου λέει πως πρέπει το δικό μου το κομμάτι να δουλέψω αν θέλω ν' αλλάξει ένα κάτι

Να σαι καλά όμορφη μου
Να σαι καλά

gazakas said...

Μπορεί να διαφωνώμε αρκετά από όσα γράφεις, συναδέλφισσα, αλλά αυτό το κείμενο είναι εξαίρετο. Ευχαριστώ!

gyristroula2 said...

μεριλού καλημέρα, καλή αρχή για όλους μας σ' αυτή τη νέα περίοδο, ανεξάρτητα από το τι ψηφίσαμε.
Κι αν πραγματικά θέλουμε να αλλάξει κάτι, ο καθένας μας από κάπου μπορεί να αρχίσει.
Την αγάπη μου, μικρό...

gyristroula2 said...

Αααα, καλώς το το εγώ! Ευχαριστώ, συνάδελφε. Να σχολιάζεις κι όταν διαφωνείς, προπαντός τότε...

Διονύσης Μάνεσης said...

Εγώ δε διαφωνώ, εγώ. Εσύ γιατί, εγώ μου;

Μιλάμε για πράγματα σπάνια και εκ τούτου πολύτιμα, Γυριστρουλία. Κι όλα αυτά καλά είναι, όπως έλεγα και στο εγώ παραπάνω, αλλά τι γίνεται με τα στρώματα σκόνης που επικαλύπτουν όλες αυτές τις λειτουργίες χρονίως; Συνηθισμένα στον ύπνο το μακάριο των χιλιάδων "παραδόσεων" που έχουν πάνω στο κεφάλι τους (διάβαζε:ψυχούλα τους"), όταν τους δίνεται η ευκαιρία, μια τόση δα, ξυπνήματος, παραξενεύονται, βγαίνουν(;) απ' τα βαλτόνερά τους άμαθα και μουδιασμένα, τσαλαβουτούν άτσαλα
(διάβαζε:ατσαλοβουτούν)κοκ. Άσε που προσπαθούν και να μιμηθούν τον προς αποφυγήν λόγο και το ύφος των διδαξάντων τους.

Δε θέλω να πω τίποτα. Ακόμα κι έτσι η κάθε ώρα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περιπέτεια που αξίζει.
Αλλά, να, αυτή η σκουριά, ρε παιδί μου, απλώνεται πολύ μ' αυτή την υγρασία.

giorgos_st said...

Από τι βλέπω εσύ τα σήκωσες τα μανίκια!!! να ρωτήσω όμως, πως γίνεται ρε Γυριστρούλα να υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ωραίο προφορικό λόγο (από τις παλιές γεννιές) ενώ πήγαν ελάχιστα ή και καθόλου στα σχολεία?

Θανασης Ξ. said...

Απολαυστική ανάρτηση Γυριστρούλα. Φαίνεται απ' την ώρα, πως σε είχε ανεβάσει το ..αποτέλεσμα (χι χι).

Ενώ εσείς πρέπει να κάνετε εκεί στο σχολείο όλα όσα λες, εμείς στο σπίτι τι κάνουμε με τις 'κακές λέξεις'; Και δεν θα ισχυριστώ πως μόνο απ' το σχολείο έρχονται. Τις ακούει κι από εμένα και τις 'ξεπατικώνει'. Έχει γίνει το στόμα του Κωνσταντίνου ..οχετός χα χα...

gyristroula2 said...

Διονύση μου καλέ, πού να δεις πώς επικάθεται η σκόνη στους αποφοιτήσαντες από τα θρανία μας και μηδέποτε αρθρώσαντες λόγο, πολίτες αυτής της χώρας. Πόσους πιάνει πανικός με την ιδέα ότι θα μιλήσουν σε ένα σύλλογο γονέων, ένα σωματείο, έναν πολιτιστικό σύλλογο...στην πεθερά τους, βρε αδελφέ! Και ίσως είναι οι μόνοι που δικαιούνται να μιλάνε κι έχουν πραγματικά κάτι να πουν. Οπότε...όσο και αργά να αρχίσει, καλύτερο από το τίποτε.
(Λατρεύω την παιχνιδιάρικη διάθεση των συνδεσμωτών μου στη γαλέρα των εξετάσεων...)

gyristroula2 said...

Γιώργο, εσύ ακόμη; Σε ποιον το είπε το "πάμε";;;;
Σοβαρά τώρα, οι παλιοί είχαν περιστάσεις επικοινωνίας, καφενείο, βεγγέρα, ομαδική εργασία, και είχαν και το κατάλληλο γλωσσικό κώδικα γι' αυτό το είδος επικοινωνίας. Σήμερα οι περιστάσεις δεν είναι μέρος της καθημερινότητάς μας και ο γλωσσικός κώδικας που απαιτείται είναι διευρυμένος σε σχέση με την απλή καθημερινή κουβέντα. Είναι προϊόν παιδείας και καλλιέργειας και οφείλει το σχολείο να παρέχει τις ευκαιρίες για αυτήν την καλλιέργεια.

gyristroula2 said...

Α, θανάση, είδες που ήμουν ανεβασμένη πριν να δω το αποτέλεσμα, πριν ακόμα ψηφίσω; Πρωί έγινε αυτή η ανάρτηση, αλλά οι ώρες δεν βγαίνουν σωστά εδώ, (και μη μου πεις να τις αλλάξω, δεν ξέρω).
Ο Κωνσταντίνος σ' αυτή τη φάση σε έχει πρότυπο, μέχρι να σε...αποκαθηλώσει (ναι, θα συμβεί, ετοιμάσου), θα σε μιμείται, οπότε φρόντισε να κάνεις συνειδητή προσπάθεια να μη λες κακά λόγια, ακόμη κι αν χάνει ο ΠΑΟ (πράγμα πολύ δύσκολο αντικειμενικά).
Κι αυτό να το κάνεις έτσι που να φαίνεται η προσπάθειά σου, έστω κι αν εκτρέπεσαι κάποτε.
Πάντως, είναι εξελικτικό στάδιο, θα το περάσει, αρκεί να ξέρει να κάνει διάκριση στην περίσταση επικοινωνίας.
Πχ, αγριοκοίταξα ένα πιτσιρίκι που είπε τον συμμαθητή του μ....α, μέσα στο πούλμαν της εκδρομής, αλλά δεν θα στήσω αυτί στο διάλειμμα, για να ακούσω αυτά που λένε μεταξύ τους και να παρέμβω. Έχουν κι αυτά τους κώδικές τους.

Λορελάη said...

Γυριστρούλα μου, λες τα προφανή! Αυτό που δεν ξέρω είναι αν είναι η εξαίρεση ή ο κανόνας.
Αν μου πεις ότι είναι η εξαίρεση εν έτει 2009...... μην αναρωτιόμαστε μετά γιατί τα παιδιά δεν ξέρουν ελληνικά, δεν έχουν τρόπους, δεν έχουν αξίες. Γιατί όλ' αυτά δεν είναι μόνο μάθημα γλώσσας, είναι και μάθημα αρχών.
Άσε που είναι προφανές το γιατί αντιπαθούν το σχολείο...

gyristroula2 said...

Ναι, λυπάμαι πολύ...δεν είναι καθόλου προφανή, ούτε καν εξαίρεση. Λυπάμαι...
Κάθε φορά που μπαίνω σε μια καινούρια τάξη και ζητάω να μην σηκώνονται χέρια την ώρα που μιλάει κάποιος ή όταν τους ζητώ να συζητήσουν κοιτώντας τους συμμαθητές τους, με κοιτούν σαν εξωγήινη.
Αυτό το "κρυφό" αναλυτικό πρόγραμμα, αυτό που διδάσκουμε, χωρίς να το διδάσκουμε, βρίσκεται σε εντελώς πρωτόγονο στάδιο, Αγγέλα, κανείς δεν ασχολείται.
Και...ναι αυτό εξηγεί τα πάντα...

loyk said...

Αχ Γυριστρουλα μου ,καλα ολα αυτα που γραφεις.
Σταγονα στον ωκεανο ομως ,σου μιλαει ενας γονιος που βλεπει τα 2 παιδια του να βασανιζονται στα γραναζια του αθλιου εκπαιδευτικου μας συστηματος,με χαλια βιβλια με τραγικους και αδιαφορους στην πλειοψηφια τους δασκαλους,με το χερι στη τσεπη συνεχεια για την παραπαιδεια και με ενα μελλον των παιδιων πολυ θολο και νεφελωδες.
Η ερωτηση καλη μου ειναι
ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΔΑ;;;
Εσυ και καποιοι λιγοι ακομη προσπαθηται τουλαχιστον,ομως η ερωτηση παραμενει και μας κανει να τρεμουμε ολους εμας τους γονεις.

Υ.Γ Ααα ξεχασα η καινουργια Υπουργος ηλθε να μας λυσει οπως οι προηγουμενοι ολα τα προβληματα της ΠΑΙΔΕΙΑΣ,ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ.

gyristroula2 said...

Το ξέρω, φίλε loyk, πόσο ελάχιστα σε παρηγορούν κι εσένα και όλους μας, οι όποιες μεμονωμένες προσπάθειες, μέσα σ' αυτή την τελματωμένη απελπισία που είναι το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Να σου πω την αλήθεια, εμένα μου άρεσε που πήγε στο διάλογο η Διαμαντοπούλου και που θα τον συνεχίσει. Χωρίς συναίνεση, δεν μπορούν να γίνουν αλλαγές διαρκείας, ούτε να συγκρουστείς με τα μεγάλα συμφέροντα που κρατάνε την παιδεία σ' αυτό το χάλι. Ίδωμεν!

Cyber Sex

  Όταν πρωτομπήκε στο ίντερνετ, εκεί στα μισά της τελευταίας δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα, σκέφτηκε ότι είχε μια ωραία ευκαιρία να βελτι...