Συνδιδασκαλίες και ευτυχείς συγκυρίες.

Τελειώνοντας τη μικρασιατική καταστροφή με την Τρίτη, πριν από λίγες μέρες, αποφασίσαμε να δούμε το αντίστοιχο ντοκουμέντο του National Geografhic στη διάρκεια δύο διδακτικών ωρών. Τη δεύτερη τη δανειστήκαμε από τα μαθηματικά. Ομολογώ ότι είχα ένα δισταγμό να τη ζητήσω, γιατί το μάθημα αυτό δεν φημίζεται για την ανιδιοτελή του υποχώρηση έναντι άλλων μαθημάτων και δη φιλολογικών. Ο συνάδελφος όμως ανταποκρίθηκε στο αίτημά μου με προθυμία, λέγοντάς μου πόσο θεωρεί σημαντικές τέτοιες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Τον κάλεσα λοιπόν κι εγώ στην τάξη, αν θέλει να παρακολουθήσει μαζί μας, και ήρθε ευχαρίστως.
Η προβολή τελείωσε στα μισά της δεύτερης ώρας και τα παιδιά, που είχαν παρακολουθήσει με συγκινητικό ενδιαφέρον, έμειναν σιωπηλά και αμήχανα. Το ίδιο και εμείς. Είχαν περάσει μπροστά στα μάτια μας εκείνα τα πρόσωπα. Η ίδια η ιστορία. Η αληθινή και μόνη. Τα κλαμένα παιδιά, οι γιαγιάδες που τα νταντεύουν ξεχνώντας τη συμφορά τους, οι ρημαγμένες γυναίκες που μέσα στο αντίσκηνο έχουν πάνω στην αυτοσχέδια "τουαλέτα" τη βούρτσα των ρούχων, για να βουρτσίζουν τα μαλλιά τους, να μην ξεχάσουν τη νιότη τους, την ομορφιά τους. Η ζωή που άρχισε να χαμογελά μέσα από το σπασμένο καθρεφτάκι τους. Τα μεγάλα παιδιά που κουβαλάνε πλίνθους να κτίσουν την πρώτη στέγη της οικογένειας. Οι άνδρες που ξεχερσώνουν την άγονη γη που τους δώσανε. Πέρασαν τα πρόσωπα και μας μίλησαν, όπως δεν μιλάει κανένα βιβλίο και κανένας ιστορικός.
Άφησα να περάσει λίγη ώρα έτσι στη σιωπή και μετά έκανα την αρχή για μια συζήτηση πάνω στα όσα είδαμε. Πήρε το λόγο και ο συνάδελφος. Μίλησε για την προσφυγιά που την έζησε κι αυτός με τον τρόπο του, αφού η γυναίκα του ήταν από τους Έλληνες που έφυγαν από την Πόλη με τις ταραχές του '60. Ο ίδιος μεγάλωσε στην Καισαριανή, όπου η προσφυγιά παρέμενε ευδιάκριτη κοινωνικά και πολιτιστικά, μέχρι και το τέλος του '70.
Όσο μιλούσε και τα παιδιά τον άκουγαν με ενδιαφέρον, συνειδητοποιούσα πόσο καλό είναι να σπάει το μονοπώλιο του ειδικού σε ένα μάθημα, όπως η ιστορία. Να ακούγεται η άλλη άποψη, η άλλη ματιά, ακόμα και η διαφορετική εκφορά του λόγου. Να βλέπουν πόση αξία έχει η ιστορική μνήμη για έναν άνθρωπο, πόσο συναντιέται η ιστορία με τις ζωές των κανονικών ανθρώπων και πως δεν είναι μόνο ένα μουχλιασμένο βιβλίο σε ανήλιαγα ράφια, προορισμένο για παπαγαλία εν όψει πανελλαδικών.
Θυμήθηκα ένα άλλο τέτοιο μάθημα "συνδιδασκαλίας" στο νησί με μια Τρίτη λυκείου. Μαζί με έναν γυμναστή, πολύ αριστερών πεποιθήσεων, με τον οποίο χαιρόμουν να διαφωνώ, είχαμε κάνει ένα μάθημα για τον Εμφύλιο, αντιπαραθέτοντας τις απόψεις μας και προκαλώντας και αντίστοιχη κινητοποίηση στους μαθητές. Είχε πάει καλά, γιατί δεν το ξανατόλμησα;
Τώρα προγραμματίζω προβολή του "Κύματος" στην Τρίτη, μόλις τελειώσουμε τον Β΄ Παγκόσμιο. Μαζί με τον καθηγητή των γερμανικών. Εκείνος είχε την ιδέα. Εγώ την προηγούμενη ώρα, διδάσκοντας το φασισμό και το ναζισμό, μίλησα για το Κύμα κι εκείνος το προέβαλλε σε ένα τμήμα! Χωρίς να έχουμε συνεννοηθεί!
Ελπίζω όμως να μη γίνει η συζήτηση στα γερμανικά μετά...