Σκέψεις- προτάσεις για ένα εκπαιδευτικό σωματείο-μέρος δεύτερο.

Αν ποτέ δημιουργούνταν ένα σωματείο εκπαιδευτικό, ποιες θα ήθελα να είναι οι βασικές αρχές του;
Πώς θα μπορούσε να συμβάλει στην αναβάθμιση του σχολείου, χωρίς να εμπλακεί στο συνδικαλιστικό τομέα, με όλες τις παρενέργειες που εγκυμονεί αυτό;
Τι θα μπορούσε να ενώσει ανθρώπους διαφορετικής πολιτικής και συνδικαλιστικής προέλευσης, επαγγέλματος, μόρφωσης, ηλικίας, με κοινό τους γνώρισμα την αληθινή έγνοια για την παιδεία;
Τι συνιστά σήμερα αλήθεια βήμα προόδου για την ελληνική εκπαίδευση; Κάποτε ήταν η καλλιέργεια των θετικών επιστημών και η εισαγωγή της δημοτικής. Πόσο αλλάξαμε από τότε; Και δημοτική έχουμε και θετικές επιστήμες εν αφθονία στο σχολείο. Τώρα τι μας λείπει;
Θα επιχειρήσω μια πρώτη καταγραφή, ένα άνοιγμα ενός τραπεζιού για διάλογο.
Πρώτα απ' όλα να αναφέρω ότι ταυτίζομαι απόλυτα με την άποψη του συναδέλφου μου, θερσίτη: η λήξη της καρκινοβασίας της ελληνικής κοινωνίας και δημόσιας ζωής μόνο μέσα από την ανάσταση του δημόσιου σχολειού μπορεί να επιτευχθεί.
Για μένα λοιπόν, αναστημένο σχολείο είναι το ανοικτό σχολείο. Ανοικτό στην κοινωνία, στον πολιτισμό, στο διάλογο, στις άλλες εθνικότητες, γλώσσες και κουλτούρες, στα νέα επιστημονικά δεδομένα, στην τεχνολογία, στα προβλήματα που απασχολούν τους μαθητές και τις οικογένειές τους.
Πρώτα να αρχίσω από τα...φιλολογικά μου γένια. Η ανθρωπιστική παιδεία σήμερα (με την ευρύτερη έννοια των ανθρωπογνωστικών επιστημών), αν και δεν παραγκωνίζεται στο αναλυτικό πρόγραμμα, είναι ο φτωχός συγγενής του σχολείου.
Το βαρύ πυροβολικό της παιδείας, από τα γεννοφάσκια της, τα κλασικά γράμματα, η λογοτεχνία, νεοελληνική και ξένη, το θέατρο, η ιστορία, η φιλοσοφία, η ψυχολογία, βρίσκονται παροπλισμένες σε διδακτικά εγχειρίδια που όλο και συρρικνώνουν την ύλη τους για να είναι ευσύνοπτη, απομνημονεύσιμη, φροντιστηριακά προσπελάσιμη και καθόλου ελκυστική. Για παράδειγμα, τα ομηρικά έπη πια κανένας μαθητής δεν τα έχει ολοκληρωμένα στη βιβλιοθήκη του. Μερικοί στίχοι, αποσπασματικοί, για να καλύψουν λίγες ώρες διδασκαλίας, μόλις σε δύο εξάμηνα.
Πρώτη αρχή λοιπόν η ουσιαστική καλλιέργεια των ανθρωπιστικών γραμμάτων, με αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας, με εισαγωγή των νέων τεχνολογιών, με δημιουργία σχολικών βιβλιοθηκών. Ή αλλιώς πώς θα δώσουμε στα παιδιά μας την ευκαιρία να γνωρίσουν και ν' αγαπήσουν αυτά που δημιουργήθηκαν για να δίνουν χαρά, ομορφιά, νόημα, κι όχι βαθμούς, ασκήσεις, βαρεμάρα.
Εδώ ανοίγουν ένα σωρό τραπέζια: "προτάσεις για αλλαγή τρόπων διδασκαλίας", "πώς να χρησιμοποιούμε εποικοδομητικά τις νέες τεχνολογίες", "ποια βασικά βιβλία πρέπει να περιλαμβάνει μια σχολική βιβλιοθήκη θεωρητικών επιστημών" κλπ.
Θα μπορούσα να συνεχίσω να αναπτύσσω και τις υπόλοιπες πτυχές ενός ανοιχτού σχολείου, αλλά ας κατασταλάξω σε μερικές ακόμα προτάσεις για διάλογο:
Επιμόρφωση δεν έχουμε, ας αλληλοϋποστηριχθούμε τουλάχιστον στην αυτομόρφωση. Αυτό που κάνουμε άτυπα μέσω διαδικτύου. Αλληλοενημέρωση για ό,τι καλό συμβαίνει, ανταλλαγή βιβλιογραφίας, ιδεών, μεθόδων κλπ. Κι εδώ πάλι παραπέμπω στον θερσίτη:"Δημιουργία ενός δικτύου συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών με κατοπινό στόχο τη συνεργασία μεταξύ σχολείων για την παραγωγή διδακτικού και εξωδιδακτικού έργου και βεβαίως την ανταλλαγή του."
Ας μην κυνηγήσουμε τους "κακούς", ας προβάλουμε τους "καλούς". Σχολεία που δουλεύουν σωστά. Συναδέλφους που ξεχωρίζουν, εκδηλώσεις, προγράμματα και γενικά ό,τι αξιοζήλευτο κυκλοφορεί στο χώρο μας, (ωραίο το παράδειγμα του θερσίτη για το ιστολόγιο του Διονύση Μάνεση)
Άλλο θέμα επίσης που ταλανίζει το σχολείο σήμερα είναι η γραφειοκρατία. Δεν έχει νόημα να την καταγγείλουμε, όπως κάνουν χρόνια οι συνδικαλιστές και τίποτε δεν πετυχαίνουν. Μπορούμε να δικτυωθούμε και να την αντιμετωπίσουμε "έξυπνα", με τα δικά της όπλα, όπως έκαναν οι μαθητές μας με εκείνο το "σκουλήκι", το περίφημο.
Άλλο θέμα προς συζήτηση είναι η σχέση μας με την κοινωνία, τους γονείς και πώς τους "αξιοποιούμε", την τοπική αυτοδιοίκηση, τους υπόλοιπους φορείς μιας τοπικής κοινωνίας. Τι έχει γίνει, πώς γίνεται, τι μπορεί να γίνει.
Για παράδειγμα, αυτά τα σχολεία μεταναστών, τι εργαλείο για μια σχολική κοινότητα! Πώς θα μπορούσε σε συνεργασία με τους δήμους να βοηθήσει στη στελέχωσή τους και να βοηθηθεί από αυτά.
Μετά, μια άλλη πρόταση. Να μάθουμε να...ενοχλούμε. Τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, τα κόμματα, το δήμο, τις επιστημονικές μας ενώσεις. Με αιτήματα, προτάσεις, ενδιαφέρον, γαϊδουρινή επιμονή, αξιοπρέπεια πολίτη κι όχι παραίτηση ιδιώτη, τόσο βολικού στον καναπέ του για τη διαιώνιση της αδράνειάς τους. Σκεφθείτε πχ να πάνε καμιά πενηνταριά φιλόλογοι στην ΠΕΦ να ζητήσουν ευγενικά να γίνει το συνέδριο για τον Αριστοτέλη εκτός ωρών διδασκαλίας, για να πάνε όσοι πραγματικά διδάσκουν κι όχι οι αργόσχολοι. Επί 1 μήνα να τηλεφωνούν, να στέλνουν ιμέιλ, να ρωτάνε. Ας μη γίνει τίποτε, ας χάσουν απλώς κάποιοι τη ραστώνη τους.
Επίσης το ακανθώδες και ζωτικό θέμα της αξιολόγησης. Πάλι κλέβω τον θερσίτη: "Διαμόρφωση μιας πρώτης πρότασης αξιολόγησης ή αυτοαξιολόγησης ή όπως θέλετε πείτε το προκειμένου να αρχίσει από τους ίδιους τους Συλλόγους Διδασκόντων η αναβάθμιση των σχολείων" Ας καταλήξουμε δηλαδή στο ποια είναι τα κριτήρια της αποτελεσματικής διδασκαλίας, στο πότε θεωρούμε εμείς ότι έχουμε κάνει καλά τη δουλειά μας και πότε όχι και τι χρειαζόμαστε για να την κάνουμε καλύτερα. Ας αρχίσουμε ακόμη να ανοίγουμε την τάξη μας ο ένας στον άλλο, να δεχόμαστε κριτική, συμβουλές, παρατηρήσεις, όλο και κάτι καλό θα βγει, αν ξεπεράσουμε το σύμπλεγμα του αλάνθαστου και υπεράνω κριτικής πανσόφου.
Πώς μπορούμε ακόμη να φέρουμε περισσότερη τέχνη στο σχολείο ή περισσότερο σχολείο στην τέχνη. Πώς να δικτυωθούμε, για να παρακολουθούμε παραστάσεις, εκθέσεις, συναυλίες, να φέρνουμε καλλιτέχνες στο σχολείο, χωρίς να χρειάζεται μισός προϋπολογισμός και 100 εγκύκλιοι. Κάποιοι έχουν κάνει πολλά πάνω σ' αυτό, ας επωφεληθούμε από την πείρα τους, χωρίς να χρειαστεί να ανακαλύπτουμε ξανά και ξανά την Αμερική.
Όλα αυτά μόνο μια αρχή, μια αρχή ενός κουβαριού, προορισμένου ίσως να μην ξετυλιχθεί ποτέ, πόσο μάλλον να υφάνει κάτι αξιόλογο. Δεν ξέρω να υφαίνω, συνάδελφοί μου καλοί και φίλοι. Μόνο πως κρυώνω ξέρω...