Το θέμα της έκθεσης στις πανελλήνιες.

Πήγα και φέτος στις πανελλήνιες ως επιτηρήτρια. Πιθανόν από του χρόνου δεν θα ξαναέχω αυτή την ευκαιρία, γιατί θα διδάσκω στο μοναδικό λύκειο της περιοχής μου.
Είναι πολύ χρήσιμη εμπειρία η επιτήρηση για έναν καθηγητή που διδάσκει στο λύκειο. Είδα και κατάλαβα πολλά στα πέντε αυτά χρόνια που παρακολούθησα από κοντά την αγωνία των μαθητών, την ανταπόκρισή τους στα θέματα της ειδικότητάς μου, τα γραπτά που ξεχώριζαν είτε για την τελειότητά τους είτε για τις βασικές αδυναμίες τους. Μέσα από όλο αυτό διέκρινα τα δικά μας λάθη, των διδασκόντων, ιδίως στα μαθήματα της ειδικότητάς μου. Μαθητές με καλό επίπεδο ελληνικών, με συγκροτημένη σκέψη και καλή προετοιμασία, να κουβαλάνε μαζί τους έτοιμες σημειώσεις έκθεσης με υπογραμμίσεις και να τις παπαγαλίζουν σαν ιστορία. Μαντεύετε ασφαλώς το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας. Εκθέσεις-κονσέρβες, στις παρυφές του θέματος ή και εντελώς έξω από αυτό, ύφος και δομή ακατάλληλα για το είδος του κειμένου που ζητείται, διδακτισμός, φρονηματισμός, κομφορμισμός συνταξιούχου γυμνασιάρχη κι όχι δεκαοχτάχρονου εφήβου.

Συχνά παρατηρείται πολλοί μαθητές να καταστρέφουν τα σχολικά τους βιβλία στα προαύλια των σχολείων κατά το τέλος του σχολικού έτους. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στη σχολική σας εφημερίδα να αιτιολογήσετε το παραπάνω φαινόμενο και να αναφερθείτε στους τρόπους που θα συμβάλουν στην αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης (500-600 λέξεις).

Αυτό ήταν το φετινό θέμα έκθεσης. Κατά τη γνώμη μου ενδιαφέρον και εύκολο ως προς το πρώτο ζητούμενο,το γιατί οι μαθητές καταστρέφουν τα σχολικά τους βιβλία. Ένα ερώτημα που μπορεί να λάβει απαντήσεις μέσα από τις εμπειρίες των μαθητών, καθόλου ακαδημαϊκό, που λογικά δεν θα υπήρχε υποψήφιος που να μην μπορεί να δώσει έστω και μία απάντηση πειστική: Δεν μας αρέσουν τα βιβλία, μας κάνουν δύσκολη τη ζωή με την παπαγαλία τους, τα συνδέουμε με ορισμένους απαράδεκτους δασκάλους, θέλουμε να γιορτάσουμε το τέλος της σχολικής καταπίεσης κλπ κλπ. (Ακόμα και η γυριστρούλα μπορεί να θυμηθεί με τι χαρά έκανε φύλλο φτερό το μισητό βιβλίο της γεωμετρίας, γυρνώντας σπίτι μετά την τελευταία άκαρπη εξέταση, πριν από 30 τόσα χρόνια. Κι ακόμα νιώθω αυτή τη χαρά που δεν εξετάζομαι πια στη γεωμετρία!)
Άρθρο σε σχολική εφημερίδα θα έγραφαν. Μαθητές θα το έγραφαν. Σε μαθητές θα απευθύνονταν. Κι όμως... Πόσοι μικροί Παπανούτσοι αγόρευσαν προχθές δεν φαντάζεσθε. Τι για την αξία του βιβλίου, τα φασιστικά καθεστώτα, τα καλά της γνώσης, την τεχνολογία και την αρνητική επίδρασή της, δεν εκτοξεύθηκε ως μύδρος κομπορρημοσύνης επί δικαίων και αδίκων, δε λέγεται. Σκεπτόμουν και γελούσα μόνη μου, τι υποδοχή θα είχε ένα τέτοιο άρθρο σε μια σχολική εφημερίδα. Πού θα πήγαιναν να κρυφτούν οι μικροί Ροβεσπιέροι. Αυτούς θα έκαιγαν, φοβάμαι, στις τελετές λήξης και ούτε που θα τους μπουγέλωναν να σβήσουν! Περιττό να αναφέρω βέβαια ότι όλες αυτές οι απαντήσεις ήταν εκτός θέματος, γιατί δεν τους ζητούσαν να εκφέρουν γνώμη επί του φαινομένου, απλώς να αναζητήσουν κάποια αίτια.
Ας έρθουμε τώρα στο δεύτερο, δύσκολο, κατά τη γνώμη μου, ερώτημα. Με ποιους τρόπους θα συνυπάρξει αρμονικά το βιβλίο με τα ηλεκτρονικά μέσα γνώσης και πληροφόρησης. Δύσκολο και το πέρασμα από το έθιμο της καύσης΄των σχολικών βιβλίων στο βιβλίο γενικά και στη σύνδεσή του με τα ηλεκτρονικά μέσα. Αρκετοί ομολογουμένως κατάφεραν εύκολα να τα συνδέσουν, αλλά εδώ σταματούν οι ευκολίες.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον, οι συνάδελφοι διορθωτές να μας πουν τι οδηγίες διόρθωσης στο περιεχόμενο είχαν. Κανονικά,ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης θεωρούνται και η τηλεόραση και το ραδιόφωνο, μόνο που ΟΛΟΙ περιορίστηκαν στον υπολογιστή και κυρίως στο διαδίκτυο.
Κι από δω αρχίζει το βατερλό.
Ελάχιστοι απάντησαν στο ερώτημα. Οι περισσότεροι μίλησαν: α) για την ανάγκη εφαρμογής νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία β) για το ότι το βιβλίο δεν θα αντικατασταθεί από τους υπολογιστές γ)για το πόσο οι υπολογιστές παρασύρουν τους νέους και δεν διαβάζουν βιβλία. Τίποτε για την ταμπακέρα. Πώς θα συνυπάρξουν αυτά τα δυο, υπάρχουν τρόποι;
Μπορεί το διαδίκτυο ή η τηλεόραση να προωθήσουν τη φιλαναγνωσία; Μπορεί η μετατροπή του βιβλίου σε ηλεκτρονικό να το κάνει πιο ελκυστικό και διαδραστικό; Μπορεί η σχολική τάξη να γίνει ο καταλύτης για αυτή τη συνύπαρξη; Μπορεί, τελικά, να επιβιώσει το βιβλίο με την παραδοσιακή του μορφή, δίπλα στο λάπτοπ, στην καλωδιακή τηλεόραση και στο ιντερνετικό ραδιόφωνο; Θα είχε ενδιαφέρον να ακούσουμε τις προτάσεις των νέων πάνω σ' αυτό. Είμαι σίγουρη ότι έχουν. Απλώς, δεν τις γράφουν στις εκθέσεις και μάλιστα στις πανελλήνιες.
Ας αναφερθώ τώρα στα εύκολα. Αυτά που και ο τελευταίος μαθητής μπορεί να κατέχει από τη Δευτέρα γυμνασίου. Άρθρο=τίτλος και όχι προσφώνηση σαν ομιλία. Άρθρο= αντικειμενικό ύφος και όχι δεύτερο ή πρώτο πρόσωπο και αποστροφές συναισθηματικού περιεχομένου. 600 λέξεις= περίπου- το πολύ- 6 παράγραφοι και όχι όσο πάει, όπως γράφαμε εμείς κάποτε. Δεν γράφουμε ποτέ χωρίς διερεύνηση θέματος, χωρίς συγκέντρωση και οργάνωση υλικού στο πρόχειρο, εκτός αν είμαστε ο...Τσέχωφ σε μικρογραφία. Τα πρόχειρα είχαν ή ολόκληρη την έκθεση ή μερικές σκόρπιες λέξεις ή τίποτα!
Και ρωτάω εγώ τώρα, η κακιά. Πώς γίνεται μαθητές που έχουν διδαχθεί 6 χρόνια έκθεση, που- κατά τεκμήριο- έχουν παρακολουθήσει και ακριβοπληρώσει δύο και τρία χρόνια φροντιστήριο και ιδιαίτερα, να μην κατέχουν αυτά τα βασικά; Τι τους μάθαμε; Τι τους μαθαίνουμε; Να αγορεύουν ηθικοδιδακτικά από καθέδρας και να πνίγουν κάθε ικμάδα πρωτοτυπίας, έμπνευσης, αυθεντικότητας, ζωντάνιας, στο λόγο και στη σκέψη;
Και για το αστείο του πράγματος:
Ποιοι έδωσαν τα δύο καλύτερα γραπτά;;;;
Κάθεστε;
Ένας "φαντάρος" και ένα "ξενάκι"!
Ο πρώτος με ρώτησε, όταν του έλεγχα τα στοιχεία, ποια είναι η ώρα αποχώρησης, με το καλημέρα σας. Στη σχετική απορία μου, μου απάντησε ότι είναι φαντάρος και ήρθε για άδεια. Του λέω τότε κι εγώ, δεν γράφεις και τίποτα να περάσει η ώρα; ΚΑΙ ΕΓΡΑΨΕ! Αχ, να είχα έναν τρόπο να το αντιγράψω! Ωραία ελληνικά, ουσιαστικές απαντήσεις, απολύτως σωστός στη δομή και στο επικοινωνιακό πλαίσιο. Και έφυγε στις 10! Φαίνεται στο στρατό δεν κάνουν ιδιαίτερα έκθεσης.
Και τώρα η δεύτερη έκπληξη με το ξενικό όνομα.
Ένα μικροκαμωμένο κοριτσάκι, με εκείνη την παλιά, ξεχασμένη πια, στερεοτυπική φιγούρα των παιδιών από άλλες χώρες. Έκανε κιόλας κάποιες "αυτονόητες" ερωτήσεις στην αρχή επί της διαδικασίας. Τι γράφουμε πάνω στην κόλλα, πού είναι το πρόχειρο. Σςςς οι άλλοι οι...άνετοι.
Ε, ομολογώ ότι δεν περίμενα να δώσει το ΚΑΛΥΤΕΡΟ γραπτό! Αστραφτερά ελληνικά, ωραία γράμματα, σωστό ύφος, δομή, περιεχόμενο, ευρηματικό τίτλο, μόνο λίγα ορθογραφικά λάθη πρόδιδαν τα κενά στην εκμάθηση της γλώσσας. Απάντησε αρκετά σωστά και στο β΄ ζητούμενο. Και κυρίως- ναι θα το πω με πλήρη επίγνωση- με ταλέντο! Το κείμενό του δημοσιεύσιμο σε οποιοδήποτε έντυπο, θα είχε διαβαστεί μονορούφι από τον πιο απαιτητικό αναγνώστη. (Αχ, να μπορούσα να σας το αντιγράψω!)
Αν ένα παιδί από άλλη χώρα, που στο σπίτι του δεν μιλάνε ελληνικά, μπορεί να γράφει έτσι, έχοντας- κατά τεκμήριο- πολύ λιγότερη ή και καθόλου φροντιστηριακή υποστήριξη, κάποιοι από μας πρέπει να σκεφθούν πολύ πριν να μπουν στο επόμενο μάθημα έκθεσης!