Sunday, April 3, 2011

Ομαδικές εργασίες στο Νέο Λύκειο : ένα πρότζεκ για δυνατούς λύτες



Οι ομαδικές συνθετικές εργασίες δεν είναι καινούριο φρούτο στην εκπαίδευση. Εδώ και χρόνια υπάρχουν στη σχολική ζωή, από τότε που κανείς δεν γνώριζε τη λέξη πρότζεκτ. Σχολικές εφημερίδες και περιοδικά, συλλογή λαογραφικού υλικού, έρευνα περιβαλλοντικών και ιστορικών θεμάτων, είναι μερικά από τα αντικείμενα που μας απασχόλησαν κατά καιρούς με τους μαθητές μου και είχαμε τη χαρά να συμμετέχουμε στην υλοποίησή τους. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρξε ούτε μία χρονιά στη μέχρι τώρα πορεία μου, που να μην είχα κάποια ομαδική εργασία υπό την επίβλεψή μου, όπως και πολλοί άλλοι συνάδελφοι, χωρίς να μας υποχρεώνει κανείς. Τα οφέλη πολλά, αλλά ποτέ μέσα σ' αυτά δεν συγκαταλέγοταν ο βαθμός. Μπορεί η συμμετοχή να "μέτραγε" θετικά για την εικόνα του μαθητή, αλλά δεν κοστολογούνταν ούτε αυτή ούτε το αποτέλεσμά της. Κι έτσι το αποτέλεσμα, σαν το φαγάκι που γίνεται με κέφι και έμπνευση, έτρεφε μικρούς και μεγάλους και καμιά φορά μοιράζοταν και στον υπόλοιπο κόσμο.
Και τώρα η ομαδική εργασία γίνεται τυπικό υποχρεωτικό μάθημα, με δίωρη εβδομαδιαία διάρκεια και βαθμολόγηση ατομική και ομαδική. Μάλιστα, ακούστηκε από επίσημα χείλη ότι γίνεται ένα είδος "πτυχιακής", με αποφασιστικό ρόλο στην εισαγωγή στα ΑΕΙ.
Επομένως,οι μαθητές του Νέου Λυκείου καλούνται να μάθουν σε ηλικία 15 ετών: α) να συνεργάζονται, ενώ μέχρι τώρα όλη η εκπαίδευσή τους βασίζοταν στην ατομική επίδοση και αξιολόγηση, β) να ερευνούν κριτικά ένα θέμα, ενώ μέχρι τώρα παπαγάλιζαν, ως επί το πλείστον, έτοιμη γνώση και γ) να συνθέτουν ένα πόνημα που δεν είναι συρραφή των πηγών, αλλά εμπεριέχει τη δική τους άποψη, ενώ μέχρι τώρα δεν τους ζητήθηκε ποτέ να εκφράσουν αυτή την άποψη, αν ήταν διαφορετική ή αντίθετη από αυτήν του σχολικού εγχειριδίου. Κάλλιο αργά παρά ποτέ,θα μπορούσε να πει κάποιος, αλλά δεν θα έπρεπε τουλάχιστον να αρχίσει η καλλιέργεια αυτών των δεξιοτήτων από το δημοτικό σχολείο, προτού εξαρτηθεί από αυτές το μέλλον των μαθητών;
Επιπλέον, καθοριστικό στοιχείο για τη διεξαγωγή οποιασδήποτε συνθετικής εργασίας ατομικής ή ομαδικής είναι η παροχή μέσων, υλικών και χώρων. Σχολική βιβλιοθήκη, υπολογιστές, διαδίκτυο, φωτοτυπικό χαρτί, εργαστήρια, έξοδα και μέσα μετακίνησης, κάμερες κλπ. Μέχρι τώρα, αυτά όλα επαφίενται στον πατριωτισμό εκπαιδευτικών και γονέων των μαθητών. Για παράδειγμα, ένα ωραίο πρότζεκτ για την παιδική εργασία στην Αγγλία κατά το 19ο αιώνα, που δουλέψαμε με τους μαθητές μου στην Αθήνα, πριν από 4 χρόνια περίπου, χρειάστηκε τα λάπτοπ των μαθητών μου, τη σύνδεση και τους εκτυπωτές των γονιών τους, ακόμα και για την παρουσίαση στο σχολείο. Από Σεπτέμβριο λοιπόν θα πρέπει οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί να συμπεριλάβουν και όλα τα προαπαιτούμενα για τις εργασίες, μια και τα σχολεία δεν θα είναι σε θέση ούτε φωτοτυπικό χαρτί να εξασφαλίσουν. Άλλωστε, μήπως έγινε μέχρι τώρα καμιά έρευνα για το πόσα σχολεία δεν διαθέτουν σοβαρή σχολική βιβλιοθήκη, ούτε υπολογιστές επαρκείς για τέτοιες δραστηριότητες;
Το πιο σημαντικό όμως για να λειτουργήσει επωφελώς για τους μαθητές αυτή η διαδικασία, όσο και να ακούγεται παράδοξο, είναι ο χρόνος.
Αν δεν έχουν χρόνο να ερευνήσουν στο σχολείο, να συσκεφθούν,να συνεργαστούν με τον επιβλέποντα καθηγητή, να γίνει ουσιαστική αυτή η επίβλεψη και η καθοδήγηση, δεν θα αποφύγουμε τις "έτοιμοπαράδοτες λύσεις", που σίγουρα θα μαγειρεύονται τώρα στα καζάνια της παραπαιδείας, ούτε θα γλιτώσουν οι λιγότερο εύποροι ή οι λιγότερο ευσυνείδητοι παιδαγωγικώς γονείς το φόρτο να "βοηθήσουν" τα βλαστάρια τους, για να πάρουν έναν καλό βαθμό στην εργασία.
Χρόνο όμως πού θα βρουν αυτά τα παιδιά; Ασφυκτικό το νέο πρόγραμμα, ένα δίωρο τη βδομάδα, δεν φτάνει ούτε για το ελάχιστο της δουλειάς και μόλις τελειώσει η σχολική μέρα, θα τρέχουν πάλι στα φροντιστήρια, για να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις του Νέου Λυκείου. Και ο φαύλος κύκλος καλά κρατεί, με επαυξημένες τις περιδινήσεις του για τους μαθητές του Νέου Λυκείου.
Μήπως, όμως,όλα αυτά είναι μια αρχή, ένα μικρό βήμα για τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης, και εμείς οι βολεμένοι καθηγητές αντιστεκόμαστε και σ΄αυτό, όπως και σε κάθε αλλαγή, και θέλουμε να μείνουν όλα στο ίδιο τέλμα, που είναι ο βιότοπός μας;
Μπορεί.
Δοκιμάστε μας λοιπόν.
Αλλάξτε το τοπίο με μια απλή κίνηση: Καθιερώστε το ολοήμερο σχολείο. Για όλες τις βαθμίδες. Είναι προεκλογική σας εξαγγελία άλλωστε.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ακόμη και το πρόγραμμα του Νέου Λυκείου,που πάσχει σε πολλά,ακόμα και οι ομαδικές εργασίες και η αξιολόγηση θα βρουν χώρο και χρόνο να ανθίσουν. Γιατί κανείς δεν θα προλαβαίνει πια να πάει φροντιστήριο ή να κάνει ιδιαίτερα και γιατί κανείς δεν θα ανεχθεί να βγει αγράμματο το παιδί του από το σχολείο.
Όποιο σύστημα και να εφαρμόσετε, όσο συντηρείτε την παραπαιδεία ως αναγκαίο κακό, θα φαλκιδεύεται κάθε προσπάθεια ουσιαστικής αναγέννησης της παιδείας.
Εκτός αν έχετε και σεις κατά νου το επιχείρημα των προστατών της γουνοποιΐας: "δίνει δουλειά σε πολλές οικογένειες".
Ως πότε όμως μια τέτοια δικαιολογία θα εξαγοράζει τόσο αθώο αίμα;

13 comments:

Χαρ. Αλβερτος said...

ΤΩΡΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΕ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩ, ΜΕ ΜΕΓΑΛΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ!
ΚΑΤΙ ΜΟΥ ΛΕΕΙ ΟΤΙ, ΠΕΡΝΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟ... ΜΕΤΑΛΛΑΓΗΣ.
ΚΑΛΟ, ΠΟΛΥ ΚΑΛΟ ΑΥΤΟ, ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΚΑΤΑΠΤΩΣΗΣ ΣΑΝ ΚΙ ΑΥΤΗΝ ΠΟΥ ΒΙΩΝΟΥΜΕ.

ΝΑ 'ΣΑΙ ΚΑΛΑ, ΓΥΡΙΣΤΡΟΥΛΑ!

Aurora said...

Θυμάμαι μια φορά είχε ρωτήσει κάποιος τη διευθύντρια σπουδών ενός φροντιστηρίου τι θα κάνει, αν καταργηθούν οι Πανελλήνιες, κι εκείνη είχε απαντήσει, εκνευριστικά χαρούμενη, "μην ανησυχείς, τα φροντιστήρια πάντα θα έχουν δουλειά".

Γκιωνης said...

Μπορεί να γράφει "ανεμόμυλος", αλλά, για μένα, είναι Φάρος και όχι μόνο για εκπαιδευτικά θέματα.

Γιάννης Μιχαηλίδης said...

Και στο Δημοτικό γίνονται παρόμοιες εργασίες -βλέπε ευέλικτη ζώνη- αλλά δε γίνονται συστηματικά. Πιστεύω πως αν η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο εξαρτάται και από κάποια συνθετική εργασία πιθανότατα οι γονείς και οι δάσκαλοι θα δουν με άλλο μάτι την ευέλικτη ζώνη. Γιατί για την ώρα θεωρείται πολυτέλεια...

όσον αφορά την παρατήρησή σου

"αλλά δεν θα έπρεπε τουλάχιστον να αρχίσει η καλλιέργεια αυτών των δεξιοτήτων από το δημοτικό σχολείο, προτού εξαρτηθεί από αυτές το μέλλον των μαθητών; "

δε νομίζω πως αποτελεί πρόβλημα. Οι ίδιες ενστάσεις ακούστηκαν και με την εισαγωγή των νέων βιβλίων που υπήρξε απότομη αλλά τελικά δεν ήρθε και η καταστροφή. Φυσικά, υπήρξαν προβλήματα και εννοείται πως θα υπάρξουν και με τις συνθετικές εργασίες. Αλλά τι να κάνουμε; Όφειλαν τόσα χρόνια το Δημοτικό και το Γυμνάσιο να αναπτύσσουν την κριτική ικανότητα των μαθητών και όχι να κρύβονται πίσω από δικαιολογίες.

Με τις υπόλοιπες ενστάσεις σου δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω

Θανασης Ξ. said...

Καλημέρα Γυριστρούλα..

Καλή μου ακούγεται η πρότασή σου, αλλά εάν αυτό το 'ολοήμερο' σημαίνει από την μία 'περισσότερεα λεφτά για την Παιδεία' κι απ' την άλλη 'σύγκρουση με την παραπαιδεία', χλωμό το βλέπω να το υιοθετήσει η παρούσα κυβέρνηση....

Anonymous said...

Στο δημοτικό η ευέλικτη ζώνη συνήθως μεταφράζεται σε ελεύθερη ώρα. Στο Γυμνάσιο η Τεχνολογία είαι εργασίες που φτιάχνουν οι γονείς και τις παρουσιάζουν τα παιδιά ως δικές τους. Στο Λύκειο θα συνεχιστεί το θέατρο τού παραλόγου;;;

gyristroula2 said...

Δεν ξέρω τι εννοείς μεταλλαγή, ταξιδευτή μου, αλλά μην ξεχνάς το όνομα του μπλογκ. Η φτερωτή του μύλου με τόσους αέρηδες "απολωλάθηκε"!

gyristroula2 said...

Aurora, το πρόβλημα της παραπαιδείας είναι σύνθετο, δεν υπάρχει πανάκεια, αλλά σίγουρα με το ολοήμερο θα καταφέροταν καίριο κτύπημα. Και θα βοηθούσε και αυτό το σύστημα το μπαμπινιώτειο, τακτές και συχνές δοκιμασίες, με κατοχύρωση βαθμών. Αλλά σιγά μην τολμήσουν...

gyristroula2 said...

Γκιώνη, σ' ευχαριστώ. Κάθε φορά που έρχεσαι στον ανεμόμυλο φέρνεις τον καλό σου λόγο.

gyristroula2 said...

Οδυσσέα, ξέρω ότι και στο δημοτικό και στο γυμνάσιο γίνονται καλά πράγματα. Δυστυχώς όμως όχι συστηματικά. Βλέπουμε παιδιά στην Α΄γυμνασίου που έχουν δουλέψει ομαδικά και άλλα που δεν έχουν ασκηθεί καθόλου σ' αυτό, αλλά είναι απόλυτα ανταγωνιστικά. Είναι θέμα δασκάλου. Η ομαδικότητα και η συνεργασία είναι δεξιότητες άκρως απαραίτητες στην επιστήμη, στο επάγγελμα, στη ζωή. Δεν μπορούμε να τις βαθμολογούμε ξαφνικά μετά από 9 χρόνια σχολικής ζωής, χωρίς να τις έχουμε καλλιεργήσει συστηματικά.
Όσο για τα νέα βιβλία στο γυμνάσιο, είναι στην καλύτερη περίπτωση μέτρια και δεν έφεραν καμιά αλλαγή επί της ουσίας.

gyristroula2 said...

Ναι, αυτό σημαίνει πάνω απ' όλα.
Δεν μπορούν όμως να μας λένε συνέχεια αρνητές, πως δεν έχουμε προτάσεις, πως δεν θέλουμε να ξεβολευτούμε. Ας μας ξεβολέψουν τουλάχιστο για το καλό της παιδείας.

gyristroula2 said...

Ανώνυμε (γράψε κι εσύ ένα ονοματάκι ντε) έτσι είναι. Τώρα οι γονείς πρέπει να στρωθούν περισσότερο, δυσκολεύουν τα πράγματα. Άντε πολλή ξεκούραση έπεσε!

sgouro said...

Δεν νομίζω πως η ερευνητική εργασία θα έπρεπε να βαθμολογείται.
Στην ηλικία αυτή τα παιδιά μαθαίνουν , δεν είναι έτοιμα για εργασίες τέτοιου τύπου. Και φυσικά θα τις βρουν έτοιμες από παντού...δεν υπάρχει αμφιβολία!
Μα καλά , αυτά έιναι τα προβλήματα τόυ εκπαιδευτικού μας συστήματος; οι ερευνητικές και οι διαδραστικοί πίνακες;
Από το "0" πρέπει να ξεκινήσουν οι κύριοι αρμόδιοι...τα υπόλοιπα είναι κερασάκια στην τούρτα!

Cyber Sex

  Όταν πρωτομπήκε στο ίντερνετ, εκεί στα μισά της τελευταίας δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα, σκέφτηκε ότι είχε μια ωραία ευκαιρία να βελτι...