Ομαδικές εργασίες στο Νέο Λύκειο : ένα πρότζεκ για δυνατούς λύτες

Οι ομαδικές συνθετικές εργασίες δεν είναι καινούριο φρούτο στην εκπαίδευση. Εδώ και χρόνια υπάρχουν στη σχολική ζωή, από τότε που κανείς δεν γνώριζε τη λέξη πρότζεκτ. Σχολικές εφημερίδες και περιοδικά, συλλογή λαογραφικού υλικού, έρευνα περιβαλλοντικών και ιστορικών θεμάτων, είναι μερικά από τα αντικείμενα που μας απασχόλησαν κατά καιρούς με τους μαθητές μου και είχαμε τη χαρά να συμμετέχουμε στην υλοποίησή τους. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρξε ούτε μία χρονιά στη μέχρι τώρα πορεία μου, που να μην είχα κάποια ομαδική εργασία υπό την επίβλεψή μου, όπως και πολλοί άλλοι συνάδελφοι, χωρίς να μας υποχρεώνει κανείς. Τα οφέλη πολλά, αλλά ποτέ μέσα σ' αυτά δεν συγκαταλέγοταν ο βαθμός. Μπορεί η συμμετοχή να "μέτραγε" θετικά για την εικόνα του μαθητή, αλλά δεν κοστολογούνταν ούτε αυτή ούτε το αποτέλεσμά της. Κι έτσι το αποτέλεσμα, σαν το φαγάκι που γίνεται με κέφι και έμπνευση, έτρεφε μικρούς και μεγάλους και καμιά φορά μοιράζοταν και στον υπόλοιπο κόσμο.
Και τώρα η ομαδική εργασία γίνεται τυπικό υποχρεωτικό μάθημα, με δίωρη εβδομαδιαία διάρκεια και βαθμολόγηση ατομική και ομαδική. Μάλιστα, ακούστηκε από επίσημα χείλη ότι γίνεται ένα είδος "πτυχιακής", με αποφασιστικό ρόλο στην εισαγωγή στα ΑΕΙ.
Επομένως,οι μαθητές του Νέου Λυκείου καλούνται να μάθουν σε ηλικία 15 ετών: α) να συνεργάζονται, ενώ μέχρι τώρα όλη η εκπαίδευσή τους βασίζοταν στην ατομική επίδοση και αξιολόγηση, β) να ερευνούν κριτικά ένα θέμα, ενώ μέχρι τώρα παπαγάλιζαν, ως επί το πλείστον, έτοιμη γνώση και γ) να συνθέτουν ένα πόνημα που δεν είναι συρραφή των πηγών, αλλά εμπεριέχει τη δική τους άποψη, ενώ μέχρι τώρα δεν τους ζητήθηκε ποτέ να εκφράσουν αυτή την άποψη, αν ήταν διαφορετική ή αντίθετη από αυτήν του σχολικού εγχειριδίου. Κάλλιο αργά παρά ποτέ,θα μπορούσε να πει κάποιος, αλλά δεν θα έπρεπε τουλάχιστον να αρχίσει η καλλιέργεια αυτών των δεξιοτήτων από το δημοτικό σχολείο, προτού εξαρτηθεί από αυτές το μέλλον των μαθητών;
Επιπλέον, καθοριστικό στοιχείο για τη διεξαγωγή οποιασδήποτε συνθετικής εργασίας ατομικής ή ομαδικής είναι η παροχή μέσων, υλικών και χώρων. Σχολική βιβλιοθήκη, υπολογιστές, διαδίκτυο, φωτοτυπικό χαρτί, εργαστήρια, έξοδα και μέσα μετακίνησης, κάμερες κλπ. Μέχρι τώρα, αυτά όλα επαφίενται στον πατριωτισμό εκπαιδευτικών και γονέων των μαθητών. Για παράδειγμα, ένα ωραίο πρότζεκτ για την παιδική εργασία στην Αγγλία κατά το 19ο αιώνα, που δουλέψαμε με τους μαθητές μου στην Αθήνα, πριν από 4 χρόνια περίπου, χρειάστηκε τα λάπτοπ των μαθητών μου, τη σύνδεση και τους εκτυπωτές των γονιών τους, ακόμα και για την παρουσίαση στο σχολείο. Από Σεπτέμβριο λοιπόν θα πρέπει οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί να συμπεριλάβουν και όλα τα προαπαιτούμενα για τις εργασίες, μια και τα σχολεία δεν θα είναι σε θέση ούτε φωτοτυπικό χαρτί να εξασφαλίσουν. Άλλωστε, μήπως έγινε μέχρι τώρα καμιά έρευνα για το πόσα σχολεία δεν διαθέτουν σοβαρή σχολική βιβλιοθήκη, ούτε υπολογιστές επαρκείς για τέτοιες δραστηριότητες;
Το πιο σημαντικό όμως για να λειτουργήσει επωφελώς για τους μαθητές αυτή η διαδικασία, όσο και να ακούγεται παράδοξο, είναι ο χρόνος.
Αν δεν έχουν χρόνο να ερευνήσουν στο σχολείο, να συσκεφθούν,να συνεργαστούν με τον επιβλέποντα καθηγητή, να γίνει ουσιαστική αυτή η επίβλεψη και η καθοδήγηση, δεν θα αποφύγουμε τις "έτοιμοπαράδοτες λύσεις", που σίγουρα θα μαγειρεύονται τώρα στα καζάνια της παραπαιδείας, ούτε θα γλιτώσουν οι λιγότερο εύποροι ή οι λιγότερο ευσυνείδητοι παιδαγωγικώς γονείς το φόρτο να "βοηθήσουν" τα βλαστάρια τους, για να πάρουν έναν καλό βαθμό στην εργασία.
Χρόνο όμως πού θα βρουν αυτά τα παιδιά; Ασφυκτικό το νέο πρόγραμμα, ένα δίωρο τη βδομάδα, δεν φτάνει ούτε για το ελάχιστο της δουλειάς και μόλις τελειώσει η σχολική μέρα, θα τρέχουν πάλι στα φροντιστήρια, για να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις του Νέου Λυκείου. Και ο φαύλος κύκλος καλά κρατεί, με επαυξημένες τις περιδινήσεις του για τους μαθητές του Νέου Λυκείου.
Μήπως, όμως,όλα αυτά είναι μια αρχή, ένα μικρό βήμα για τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης, και εμείς οι βολεμένοι καθηγητές αντιστεκόμαστε και σ΄αυτό, όπως και σε κάθε αλλαγή, και θέλουμε να μείνουν όλα στο ίδιο τέλμα, που είναι ο βιότοπός μας;
Μπορεί.
Δοκιμάστε μας λοιπόν.
Αλλάξτε το τοπίο με μια απλή κίνηση: Καθιερώστε το ολοήμερο σχολείο. Για όλες τις βαθμίδες. Είναι προεκλογική σας εξαγγελία άλλωστε.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ακόμη και το πρόγραμμα του Νέου Λυκείου,που πάσχει σε πολλά,ακόμα και οι ομαδικές εργασίες και η αξιολόγηση θα βρουν χώρο και χρόνο να ανθίσουν. Γιατί κανείς δεν θα προλαβαίνει πια να πάει φροντιστήριο ή να κάνει ιδιαίτερα και γιατί κανείς δεν θα ανεχθεί να βγει αγράμματο το παιδί του από το σχολείο.
Όποιο σύστημα και να εφαρμόσετε, όσο συντηρείτε την παραπαιδεία ως αναγκαίο κακό, θα φαλκιδεύεται κάθε προσπάθεια ουσιαστικής αναγέννησης της παιδείας.
Εκτός αν έχετε και σεις κατά νου το επιχείρημα των προστατών της γουνοποιΐας: "δίνει δουλειά σε πολλές οικογένειες".
Ως πότε όμως μια τέτοια δικαιολογία θα εξαγοράζει τόσο αθώο αίμα;