Και χείρα κίνει

Mε αφορμή το πολύ ενδιαφέρον κείμενο του Σαράντη Καργάκου, που αναρτήθηκε από το φίλο vagnes, και ζώντας σε έναν τόπο που οι κάτοικοί του πάντα ήταν κατά βάθος αγρότες, ό,τι κι αν δήλωναν ως κύριο επάγγελμα, ομολογώ ότι έχω κι εγώ σε μεγάλη υπόληψη τους ανθρώπους που αναπτύσσουν χειρωνακτικές δεξιότητες και δεν τα περιμένουν όλα έτοιμα και αγορασμένα.
Στο νησί μου, αυτή την εποχή, υπάρχουν άνθρωποι, αρκετοί κάτω των πενήντα ετών, που ζουν ή συμπληρώνουν τα προς το ζην, από τα κηπευτικά τους, τους καρπούς των δέντρων, το κρασί, το ρακί, το λάδι, τα τυριά, τα λουκάνικα, το μέλι, τα αυγά. Επίσης ορισμένοι κάνουν δουλειές που αλλού προορίζονται μόνο για μετανάστες, κόβουν ξύλα, οργώνουν, ασπρίζουν σπίτια, βοηθάνε στις ελιές και στον τρύγο. Συγχρόνως και αρκετοί υπάλληλοι, έμποροι, συνταξιούχοι, ασχολούνται τόσο συστηματικά με τα παραπάνω, που καλύπτουν μεγάλο μέρος των αναγκών τους με δικά τους αγαθά.
Παράλληλα, κανείς δεν ψάχνει με το παραμικρό τον "ειδικό", για να φτιάξει κάτι που χάλασε ή να καρφώσει ένα καρφί στον τοίχο. Όλοι καταπιάνονται με μικροεπισκευές και κατασκευές και ο ένας βοηθάει τον άλλο, όπου δυσκολεύονται.
Τι γίνεται όμως με τα παιδιά; Περνάει αυτή η στάση ζωής στη νεότερη γενιά ή μεγαλώνουν με τη νοοτροπία ότι όλα τα έχει το σουπερμάρκετ και το πολυκατάστημα κι εμείς πρέπει μόνο να εξασκούμαστε στο πάτημα κουμπιών σε κάθε είδους συσκευές;
Νομίζω ότι στην περιοχή μου, στο Κόρθι,από την επαφή που έχω με τους μαθητές μου, δύσκολα θα βρεις παιδί να μην γνωρίζει στοιχειώδεις αγροτικές εργασίες, αν είναι αγόρι, και αρκετές δουλειές του σπιτιού, αν είναι κορίτσι. Όλα σχεδόν βοηθούν ή τον πατέρα ή τη μάνα στις δουλειές και δεν θεωρείται φυσικό να ασχολούνται μόνο με τα μαθήματά τους και τις τυπικές δραστηριότητες των παιδιών της πόλης.
Αυτή τη νοοτροπία στην Αθήνα που δίδασκα την εύρισκα μόνο στα παιδιά των μεταναστών, που τα περισσότερα είχαν ευθύνες στο νοικοκυριό ή βοηθούσαν στις δουλειές των πατεράδων τους. Τα άλλα, τα δικά μας, μεγάλωναν σε ένα "υβριδικό" περιβάλλον, μακριά από οποιαδήποτε χειρωνακτική ασχολία. Κανένα σχεδόν δεν έκανε δουλειές στο σπίτι, αν και οι μητέρες ήταν εργαζόμενες,κανένα σχεδόν δεν είχε επαφή με τη δουλειά των γονιών του ή έστω με κάποιες αγροτικές δουλειές τα καλοκαίρια. Οι διακοπές ήταν το ιερό δικαίωμα στο καθισιό και στη διασκέδαση. Καμιά υποψία για τις διακοπές που σε φέρνουν σε επαφή με παραδοσιακές ή λιγότερο παραδοσιακές ασχολίες. Ακόμα κι αν οι διακοπές σου υπηρετούνται από το μόχθο γιαγιάδων, θειάδων, γονιών, κανένας δεν σου λέει ότι πρέπει να βοηθάς, γιατί οι ανάγκες της καθημερινής σου επιβίωσης δεν ξέρουν από διακοπές.
Λογικό λοιπόν είναι αυτά τα παιδιά μεγαλώνοντας να θεωρούν επάγγελμα ό,τι γίνεται πίσω από ένα γραφείο και πάνω σε μια καρέκλα. Ακόμα και επαγγέλματα κάθε άλλο παρά καθιστικά και θεωρητικά, του οδοκαθαριστή, του αστυνομικού, του μηχανικού,του κομμωτή, έχουν εξελιχθεί σε γραφειοκρατικά στις μέρες μας. Έχω γνωρίσει μηχανικούς στη δουλειά μου που το αυτοκίνητο το διδάσκουν σε μαθητές, χωρίς να έχουν λερώσει ποτέ τα χέρια τους με μηχανόλαδα. Κομμωτές που επιδιώκουν μια θέση καθηγητή, χωρίς να έχουν και μεγάλη σχέση με τις κομμώσεις. Υποψήφιους αστυνόμους που αναζητούν μια θέση σε γραφείο, για να προστατεύουν μέσω σφραγίδων τις ζωές και τις περιουσίες των πολιτών. Όλα κάποια στιγμή καταλήγουν γλυκά στην ασφυκτική αγκαλιά του δημοσίου, που αφαιρεί κάθε επαγγελματική δεξιότητα από τους εργαζόμενους, κρατώντας μόνο τη γραφειοκρατική εκδοχή της.
Και τώρα που η οικονομική κρίση κλείνει τη στρόφιγγα των διορισμών κάθε είδους, τι γίνεται;
Πού θα απασχοληθούν τόσοι φερέλπιδες προσοντούχοι εργαζόμενοι με "άσπρα κολάρα";
Ποιοι θα μπορέσουν να ανταποκριθούν καλύτερα στις απαιτήσεις των καιρών; Οι "αγκυλωμένοι" ,ικανοί μόνο για ένα πράγμα ή όσοι πιάνουν τα χέρια τους όσο και το μυαλό τους;
Θυμάμαι έναν ταξιτζή που γνώρισα κάποτε, με υψηλότατο επίπεδο μόρφωσης. Αξιοποίησε τα διπλώματα και τις γλώσσες δημιουργώντας μια εταιρεία ταξί για υψηλών απαιτήσεων πελάτες, που πλήρωναν αδρά για να έχουν οδηγό με μόρφωση και γνώσεις στις περιηγήσεις τους στα αξιοθέατα της χώρας μας. Ένας συνδυασμός χειρωνακτικού και θεωρητικού επαγγέλματος, έξω από τη νοοτροπία των Νεοελλήνων, που θεωρούν ότι οποιοδήποτε πτυχίο πάει μαζί με μια αναπαυτική πολυθρόνα γραφείου.
Θυμάμαι ακόμη την επίσκεψή μου στο σπίτι των φίλων Γερμανών μουσικών, Μάριον και Βολφγκάνγκ Σούπερτ, που είναι ολόκληρο ένα δημιούργημα αξιοσύνης, μαζί με τα αγαθά που παράγει ο κήπος και η κουζίνα του. Δυο άνθρωποι με ακαδημαϊκή παιδεία, καθόλου "ανάπηροι" ως προς τις ταπεινές χειρωνακτικές δραστηριότητες. Ή ακόμη, τη φίλη μου Φαμπιέν, τη Γαλλίδα, που θα τη ζήλευε σε επιδεξιότητα και η πιο ικανή γυναίκα μιας παραδοσιακής κοινωνίας.
Αυτοί οι άνθρωποι έμαθαν στο σχολείο τόσα πράγματα, που εμείς ούτε που τα έχουμε ποτέ συμπεριλάβει, ούτε σε κατώτερες τεχνικές σχολές: (μαγείρεμα,ράψιμο, χειρισμό μηχανημάτων, μικροεπισκευές, κηπουρική, διακοσμητικές τέχνες κλπ.)
Είναι φανερό ότι η εκπαίδευσή μας βρίσκεται πολύ μακριά από μια τέτοια μη ακαδημαϊκή θεώρηση και καμιά πολλά υποσχόμενη μεταρρύθμιση δεν έχει σκοπό, όπως φαίνεται, να το αλλάξει αυτό.
Εμείς όμως που σε πείσμα των καιρών κρατάμε ακόμα τα παιδιά μας σε επαφή με τη γη και το μόχθο της ή τους μαθαίνουμε από πολύ νωρίς να χρησιμοποιούν τα χεράκια τους όχι μόνο για να γράφουν και να πληκτρολογούν, ας το φυλάξουμε αυτό όσο μπορούμε περισσότερο κι ας το αξιοποιήσουμε εν όψει των προκλήσεων που φέρνουν οι νέοι καιροί. Ίσως είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα στην μετά ΔΝΤ εποχή.
Ετσι, κι εγώ υπόσχομαι να μη βάλω ποτέ τις φωνές σε μαθητή μου που δεν έκανε εργασία, επειδή πήγε για τα πρόβατα ή πλεξάνιαζε κρεμμύδια! Αν και αυτά τα παιδιά που έχουν ψηθεί στις δύσκολες αγροτικές δουλειές, έχουν περισσότερες αντοχές και για δύσκολες, ακαδημαϊκού τύπου, εργασίες. Αρκεί να φυσάει λίγο καθαρό αεράκι και σ' αυτές.