Για τον Ρομπέρτο από την Αλβανία και το γιο του

Ο Ρομπέρτο είναι από την Αλβανία και είναι δικός μας. Χρόνια τώρα είναι το πιο γελαστό πρόσωπο της αγοράς, βοηθός στο μπακάλικο του Μαγκανιώτη, του μπάρμπα- Δημητρί, πρόθυμος, εργατικός, και πιο ντόπιος από τους ντόπιους. Ξέρει όλα τα κουτσομπολιά και απ' αυτόν μαθαίνω τα "νέα". Άσε που είναι και σκέτος βάζελος και δεν αφήνει γαύρο για γαύρο απείραχτο.
Τα παιδιά του γεννήθηκαν εδώ,μεγαλώνουν μέσα στην αγορά του Γιαλού, και σε λίγα χρόνια θα είναι μαθητές μας.
Στις παρελάσεις του μέλλοντος,όπως κι αν εξελιχθούν αυτές, θα τα καμαρώνουμε το ίδιο όπως τα δικά μας παιδιά, θα τους δώσουμε να κρατήσουν σημαιάκια, να πούνε ποιήματα, να τραγουδήσουν τον εθνικό μας ύμνο.
Γιατί ο λόγος που έχουμε αυτή την όμορφη και πανάρχαιη πατρίδα είναι για να τη μοιραζόμαστε με όλους τους ανθρώπους που την αγαπάνε και την τιμούν. Γιατί αυτή η πατρίδα, πιο πολύ από κάθε άλλη, θεμελίωσε την ύπαρξή της και τον πολιτισμό της στο σεβασμό προς τον ξένο, τον άλλο, τον διαφορετικό.
Και γιατί όσοι δεν σέβονται αυτές τις αξίες είναι πολύ περισσότερο ξένοι, πολύ λιγότερο δικοί μας από τον Ρομπέρτο και το γιο του.

Παρελάσεις και διλήμματα.

Σήμερα διάβασα δυο άρθρα υπέρ και κατά των μαθητικών παρελάσεων.
Και τα δύο κείμενα έχουν ουσιαστικά επιχειρήματα, από ιστορική, πολιτική και παιδαγωγική σκοπιά.
Ομολογώ ότι έχω μπερδευτεί. Νιώθω και λίγο ένοχη που μου αρέσουν οι παρελάσεις όπως έλεγα σε παλιότερή μου ανάρτηση:

Παρελάσεις
Επιτέλους, βαρέθηκα να ακούω πύρινους λόγους υπέρ και κατά των παρελάσεων.Οι μισοί τις θεωρούν περίπου απόσταγμα εθνικής λεβεντιάς και μεγαλοσύνης κι οι άλλοι μισοί φασιστικό κατάλοιπο.Μια χαρά έθιμο είναι. Ούτε τον πατριωτισμό μας αναδεικνύει, ούτε μας κάνει λιγότερο ευρωπαίους και δημοκράτες.Ας το χαιρόμαστε κάθε χρόνο στη λιακάδα, χωρίς ενοχές.Με τα πιτσιρίκια να καμαρώνουν, τις κοπελάρες μας να καίνε καρδιές, τους νεαρούς να συναγωνίζονται σε ευφάνταστες κομμώσεις.Μέχρι περήφανα γηρατειά έχει.Υπάρχει τίποτε πιο όμορφο από εκείνους τους ωραίους άνδρες και γυναίκες, που ανήκουν στην τελευταία γενιά που πολέμησε, όταν περνάνε με έναν αέρα δεκαοχτάχρονου σε διαδήλωση;Και μετά να πηγαίνουμε για παγωτό στα έξω τραπεζάκια...

Με ενοχλεί πάντως που πρέπει να εκσυγχρονιστούμε, για να αρέσουμε στους Ευρωπαίους, λες και οι παρελάσεις μας είναι πιο σκοταδιστικός θεσμός από τους βασιλιάδες που διατηρούν ορισμένοι.

Με ενοχλεί επίσης που η άποψη για κατάργησή τους θεωρείται περίπου εθνική μειοδοσία από κάποιους ή συμμόρφωση στην παγκόσμια καθεστηκυία τάξη.

Μου αρέσει να υπάρχουν αντίθετες απόψεις που ανέχονται η μία την άλλη, γιατί για μένα ΑΥΤΟ είναι η μεγαλύτερη ασπίδα απέναντι στα φασιστικά κατάλοιπα, όπου κι αν κρύβονται.

Και προτείνω: Αν πρέπει να τις εκσυγχρονίσουμε, ας τις κάνουμε τουλάχιστον διαδηλώσεις ειρήνης, δημοκρατίας, πατριωτισμού, να μπορούμε να χαιρόμαστε εικόνες σαν κι αυτές από τη σημερινή παρέλαση στο Κόρθι:

Τα stage να αποπλεύσουν επιτέλους από την Αυλίδα!

Τις τελευταίες μέρες τα ΜΜΕ έχουν στραμμένα τα φώτα τους ή μάλλον τα πυρά τους στους συμβασιούχους που άφησε πίσω της η προηγούμενη κυβέρνηση. Αυτοί οι κατάπτυστοι βολεψάκηδες των 500 ευρώ, που έχουν βρεθεί να κάνουν τη δουλειά πολλών απόντων, νομίμως, νομοτύπως και παρανόμως, έγιναν οι αποδιοπομπαίοι τράγοι της νέας τάξης πραγμάτων, που επαγγέλλεται διαφάνεια και αξιοκρατία.
Από κάπου έπρεπε να αρχίσουν, δε λέω, αλλά είναι λιγάκι οξύμωρο να πετάς στη θάλασσα χωρίς σωσίβιο αυτούς που δεν νοιάστηκες ποτέ να τους μάθεις κολύμπι, ως όφειλες.
Κι αυτό γιατί αυτά τα παιδιά μπορεί να είναι "γαλάζια", αλλά είναι παιδιά της εκπαίδευσης επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ. Γαλουχήθηκαν εξ ολοκλήρου στο εκπαιδευτικό σύστημα της αποστήθισης, της βαθμοθηρίας, που έστελνε στην κρεατομηχανή των πανελληνίων νέους ανθρώπους χωρίς πάθος για μόρφωση, χωρίς όνειρα για μια δουλειά που να τους ταιριάζει και να της ταιριάζουν, μα συνταξιούχους δημοσίους υπαλλήλους, που μόνο τους όνειρο είναι το πτυχίο για το διορισμό στο δημόσιο. Κι αυτά τα καθημαγμένα, πνευματικά και ηθικά, παιδιά, ασκήθηκαν στην παπαγαλία, στην αντιγραφή, στο πελατειακό σύστημα, εντός κι εκτός πανεπιστημίου. Είδαν όλους εμάς όχι μόνο να βολευόμαστε, μα να τσαλαπατάμε αρχές και αξίες για άνευ όρων οικονομική και κοινωνική αποκατάσταση. Τους είπαμε με χίλιους τρόπους: "Άρπαξε να φας και κλέψε να 'χεις", "Σιγά εσύ θα σώσεις τον κόσμο;", "Έλα μωρέ, έτσι κάνουν όλοι", "Βλέπεις τον τάδε; Διορίστηκε με μέσο, κάνει και τα τυχερά του και να 'σου η σπιταρώνα, να 'σου η αμαξάρα", "Μην ανησυχείς, ξέρω τον τάδε, θα σε βολέψει"
Κι αυτά, μας άκουσαν. Βρήκαν έναν τρόπο να χωθούν κάπου, έστω και με ψίχουλα μισθό, άλλωστε στον ιδιωτικό τομέα ούτε τα λεφτά τρέχουν στο δρόμο, ούτε η αξιοκρατία και η διαφάνεια. Κι εκεί, χωρίς γνωριμίες, δεν πας μακριά, άσε που σε βάζουν να δουλεύεις 18ωρο, σε απολύουν και δεν παίρνει είδηση κανείς και είσαι το έλεος του κάθε κρατικοδίαιτου και κακοπληρωτή επιχειρηματία.
Το μόνο που δεν τους είπαμε είναι ότι θα είναι οι νέες Ιφιγένειες της αλλαγής. Θα τους σφάξουμε για καλό σκοπό. Για να φυσήξει ούριος άνεμος στο καράβι της αξιοκρατίας και της διαφάνειας.
Το καλό που σας θέλω, κύριοι του ΠΑΣΟΚ, να αξίζει τον κόπο η θυσία. Να είναι πραγματικά οι τελευταίοι νέοι που σπιλώνονται ως "γαλάζιοι" ή "πράσινοι", μόνο και μόνο γιατί ήθελαν να δουλέψουν.
Να είναι οι τελευταίοι νέοι που φεύγουν από το σχολείο με κομμένα τα φτερά, χωρίς όνειρα, χωρίς ουσιαστική γνώση και θέληση για δημιουργία, χωρίς πίστη στον εαυτό τους και στη δύναμή τους να σχεδιάσουν ένα μέλλον καλύτερο γι' αυτούς και τη χώρα, μακριά από θεσούλες, ρουσφέτια, γλειψίματα.
Και κυρίως να είναι οι τελευταίοι που δεν θα τους υπολογίζετε και δεν θα τους φοβάστε.

Χρόνια πολλά αστέρι μου

Ήρθες σε καλή ώρα, μωρό μου
πάνω που άρχιζα να εντοπίζω και να συντηρώ τις εύκολες χαρές μου
μου ΄μαθες πως η μεγάλη χαρά είναι πόνος.

Πάνω που άρχιζα να ανακαλύπτω την αξία της μοναξιάς
μου 'δειξες ξανά το δρόμο της συνύπαρξης

Μ' ένα τόσο δα μικρό χεράκι
Πώς μπόρεσες να ξεχαρβαλώσεις το δείχτη που έδειχνε πάντα εγώ.

Και είχα αρχίσει να πιστεύω
πως αρκεί μια σιδερένια πανοπλία και μια σημαία
για να βγαίνεις πάντα νικητής.

Αλλά να που μπορείς να αγωνίζεσαι
αγωνιώντας πάνω από ένα μικρό τρυφερό
σώμα ανθρώπου.
13/3/89

κ. Διαμαντοπούλου, αυτή είναι η πρότασή σας;

Ώδινεν όρος και έτεκε μυν η διακομματική επιτροπή διαλόγου για την παιδεία. Περί εξεταστικού συστήματος πάλι ο λόγος κι ο καημός τους. Κι αντί να απαλλάξουν το σχολείο από την ασφυκτική περίπτυξη των εισαγωγικών εξετάσεων για το πανεπιστήμιο, του φορτώνουν άλλου είδους εξετάσεις, πανελλαδικές για το Εθνικό Απολυτήριο, που θα είναι, λέει, το εισιτήριο για την είσοδο στα ΑΕΙ. Μα, σε τι διαφέρει το υπάρχον σύστημα από το προτεινόμενο; Στους όρους και στα ονόματα ή μήπως στο ποιοι θα το στήσουν και θα το στελεχώσουν; Σε ποιους θα δοθούν οι αναθέσεις για νέα προγράμματα, ύλη, βιβλία, βοηθήματα; Ύστερα σου λέει δεν είναι παραγωγικός κλάδος η παιδεία. Βιομηχανία εύρωστη και αποδοτικότατη είναι. Μόνο που δεν το εισπράττουν αυτό οι "πελάτες" της.
Σε τι θα αλλάξει η καθημερινότητα ενός μαθητή λυκείου; Θα γλιτώσει από τα φροντιστήρια, την παπαγαλία, τον ανταγωνισμό; Θα αποκτήσει ουσιαστική παιδεία, επαφή με τον πολιτισμό; Θα μάθει πώς να συνεργάζεται, να δημιουργεί, να μαθαίνει;
Ή μήπως θα είναι απασχολημένος να παπαγαλίζει και να συμμορφώνεται με τις υποδείξεις των καθηγητών του, αφού οι βαθμοί του στο λύκειο θα συνυπολογίζονται με αυτούς των εξετάσεων, για να περάσει στο πανεπιστήμιο;
Ελπίζω να μην είναι αυτή η ναυαρχίδα της νέας κυβέρνησης στον τομέα της παιδείας, γιατί...στραβά αρμενίζει στο παρθενικό της ταξίδι.
Κι έχουμε φορτώσει πάνω της όλες μας τις ελπίδες.

Είμαι σε ένα καινούριο ποτάμι

Track No05.wav

Μπορώ πια να το βεβαιώσω προσωπικά:`"δις εις τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίης". Τρέχει το ποταμάκι κι όλα αλλάζουν κι ενώ νομίζεις ότι επιστρέφεις εντός και επί τα αυτά, βρίσκεσαι σε άλλο... ποτάμι.
Το δικό μου το ποτάμι είναι ένας τόπος καλοκαιρινός. Όλοι τότε τον θυμούνται και τον αγαπάνε, κι όσο κρατάνε οι καλοκαιριές, όλο και κάτι πάει κι έρχεται, μόλις αγριέψει ο καιρός,...σκορποχώρι.
Είχα λοιπόν προετοιμαστεί να πιάσω στασίδι στο τζάκι σαν τη σταχτοπούτα, με πολλά βιβλία, γάτες, σκύλους, κεριά( για τις διακοπές ρεύματος), ένα ραδιάκι με μπαταρίες και κανένα φιλαράκι πότε πότε, που θα εξόκειλε εδώ από την αστική παλίρροια. Ακόμα και...κέντημα είχα βγάλει από τη ναφθαλίνη, γεγονός που προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στην κόρη μου, που ενώ καμία όρεξη δεν είχε να πηγαινοέρχεται, μόλις με είδε με το λινό τραπεζομάντιλο και τη σταυροβελονιά, μου δήλωσε πρόθυμα ότι θα έρχεται συνέχεια στο νησί, με κάθε ευκαιρία. Και φυσικά τώρα, όταν την επιθυμήσω, φροντίζω να διαρρεύσει, έτσι αμέριμνα, ότι κέντησα μια ολόκληρη γωνιά. Για πότε βγάζει εισιτήριο...
Πάει όμως καιρός που δεν κέντησα. Μόλις τέλειωσαν οι διακοπές και μπήκαμε στους κανονικούς ρυθμούς, πέρα από τη δουλειά στο σχολείο, που είναι πολλή και ενδιαφέρουσα, από παντού έφταναν μηνύματα ότι πολλά πράγματα εδώ δεν είναι πια τα ίδια.
Βρέθηκα σε μια εκδήλωση του Συλλόγου γυναικών και ανακάλυψα ότι ήμουν ήδη μέλος του, ερήμην μου, και μάλιστα ότι ήθελαν τη βοήθειά μου, για να διεκδικήσουμε μια δεύτερη παιδίατρο στο νησί.
Έμαθα ότι υπάρχει δασκάλα Τάι Τσι και γίνονται 2 χρόνια τώρα μαθήματα.
Ο γυναικείος συνεταιρισμός ανθεί και μας εφοδιάζει με όσα αγαθά της γης μας δεν προλαβαίνουμε να αξιοποιήσουμε.
Δύο τυροκομεία φτιάχνουν υπέροχο αγελαδινό τυρί, όπως αυτό που έτρωγα παιδί και ,απεγνωσμένα, έψαχνα χρόνια υποκατάστατό του στα μεγάλα σούπερ μάρκετ και ποτέ δεν έβρισκα.
Το ρεύμα δεν κόβεται πια πολύ.
Μια ομάδα της πλάκας που είχαμε, έχει γίνει πια Αστέρας, όνομα και πράγμα, και αγοράζει παίχτες ξένους! Άσε που παίζει σε μια ωραία γηπεδάρα κανονική με γρασίδι, στο χωριό μου, την Αλαμανιά.
Το καινούριο ιατρείο μας θα το ζήλευε και ιδιωτικό θεραπευτήριο, την καινούρια βιβλιοθήκη του σχολείου μου δεν την έχουν σίγουρα ούτε τα ιδιωτικά σχολεία.
Συναντήθηκα με πολλά νέα παιδιά, που τελείωσαν τις σπουδές τους και δουλεύουν εδώ. (Κατερίνα,Γιάννα, Έφη, Ασημίνα, Ολυμπία, Ειρήνη, Τασούλα, Σπύρος, Φανή, Αννούλα, Νίκη και τόσοι άλλοι που δεν τους θυμάμαι τώρα.) Τι σημαίνει αυτό;
Θα έχω κτηνίατρο, φυσιοθεραπευτή, μικροβιολόγο, λογιστή, μανικιουρίστα και αισθητικό στην πόρτα μου. Κι άλλα πολλά....
Κι αν κοιτάξω και λίγο μπροστά: βιολογικός καθαρισμός, καινούριο αλιευτικό καταφύγιο, μεγάλος επαρχιακός δρόμος, όλα συνθέτουν ένα ευοίωνο "προσεχώς" για τον τόπο μου.

Αυτά όλα όμως εγώ τα συνειδητοποίησα μόλις σήμερα.

Ήρθε να με βρει στο σχολείο μια Κορθιανή...εξ αγχιστείας, από αυτό το καλό είδος που ενδημεί στο Κόρθι. Είναι αυτοί οι επήλυδες που πονάνε περισσότερο τη θετή τους πατρίδα από μας τους γηγενείς, γιατί δεν έμειναν εδώ από τύχη, αλλά από επιλογή .
Μου μίλησε για τα όνειρά της: πάνω που θα άρχιζε να χαρίζει στο δρόμο τα βιβλία της, είδε μια ανακοίνωσή μου για δημιουργία λέσχης ανάγνωσης. Πάνω που άρχιζα να βρίσκω δυσκολίες στην οργάνωση κινηματογραφικής ομάδας, μου έφερε στο πιάτο μια εμπειρία χρόνων στο χώρο του κινηματογράφου, μια σινε-λατρεία απολύτως ανίατη και απολύτως υγιή και ένα λόγο ακόμη να μην αναγνωρίζω τον τόπο μου, με την καλή έννοια.
Δεν ξέρω πόσα από τα σχέδιά μου θα καταφέρω να υλοποιήσω, το μόνο που ξέρω πια είναι πως αυτά τα σχέδια δεν είναι μόνο δικά μου.
ΥΓ1 Και για να μην σας αφήσω χωρίς το κερασάκι, χθες γνώρισα και δυο καινούριους κατοίκους Κορθίου εκ Γαλλίας, που μου έφεραν ένα γατάκι, πάνω που έψαχνα το ένα από τα δύο που είναι μέσα στο πιθάρι.

ΥΓ2 Το τραγούδι αφιερωμένο εξαιρετικά σε όλους όσους μου λείπουν πολύ, παρ' όλα αυτά...

Το μπλογκάκι μας έχει εγκαίνια.

Αυτό είναι το ιστολόγιο του Γυμνασίου Κορθίου, γραμμένο από τους μαθητές μου της Α' τάξης. Επισκεφθείτε το και μέσα από αυτό θα γνωρίσετε τους ίδιους, το σχολείο μας και το νησί μας.

Στις Κρεμμύδες ,ρε παιδιά!

Ένα από τα καλύτερα πανηγύρια του νησιού μου, στις Κρεμμύδες, του Άϊ Γιαννιού, έγινε φέτος στις 26 Σεπτεμβρίου το Σάββατο και κινηματογραφήθηκε πολύ ωραία από τον vanglouk, την ψυχή της κινηματογραφικής λέσχης Άνδρου. Μια και εγώ δεν πήγα, λόγω πένθους, ας το δούμε μαζί.
Και του χρόνου συγχωριανοί!

(πατήστε το watch on your tube)

Για τη διδασκαλία του προφορικού λόγου

Στην προηγούμενη ανάρτηση, ασχολήθηκα με το θέμα της διδασκαλίας της γλώσσας γενικά, με έμφαση στην παραγωγή κειμένου. Τώρα, εν μέσω του απόηχου των προεκλογικών λόγων, μονολόγων και διαλόγων, ζωντανών και κονσερβοποιημένων, ας δούμε λιγάκι το εργαστήριο παραγωγής των αυριανών πολιτών- ομιλητών στα ευάερα, ελπίζω, και ευήκοα "μπαλκόνια" της δημοκρατίας του μέλλοντός μας.
Πρώτα, οδηγίες προς μελλοντικούς δικτάτορες, βασιλείς, αυτοκράτορες: Πώς θα βουλώσετε για τα καλά τα στόματα των μελλοντικών υπηκόων σας από κούνια:
1. Μην αφήσετε τα παλιόπαιδα να ανοίγουν το στόμα τους, παρά μόνο για να σας διαβάσουν τις κατά παραγγελία απαντήσεις στις ερωτήσεις σας και να σας απαγγείλουν σε άπταιστη παπαγαλία το σχολικό εγχειρίδιο ή τα λυσάρια.
2. Μην τους επιτρέψετε ποτέ να αναπτύξουν ελεύθερα, σε συνεχή λόγο, τη σκέψη τους, δίνοντάς τους χρόνο και κατάλληλο παιδαγωγικό κλίμα. Ρωτάτε κάποιον; Να απαντάει μηχανικά και σύντομα κι, αν δεν μπορεί, ας απαντήσει ένα άλλο παιδί, που σηκώνει χέρι- τηλεγραφόξυλο μέσα στη μούρη του ομιλητή, όσο προσπαθεί εκείνος να βρει τα λόγια του.
3. Συνηθίστε τα να ακούνε τις ατελείωτες αγορεύσεις των δασκάλων τους, μέχρι εξοντώσεως κάθε ξύπνιου κυττάρου του μυαλού τους. Ακόμη κι αν μερικοί από αυτούς αγορεύουν εναντίον σας και υπέρ της δημοκρατίας, μην ανησυχείτε, κανείς δεν τους ακούει, όλοι κοιμούνται.
4. Μην επιτρέψετε ποτέ να συνομιλούν μεταξύ τους στα πλαίσια του μαθήματος, να συνεργάζονται ή να ασκούν κριτική ο ένας στον άλλον ή στο μάθημα. Με κάτι τέτοια εκκολάπτονται οι συνωμότες κατά της καθεστηκυίας τάξης μας.Φροντίστε μόνο να ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον για το βαθμό ή την εύνοια του δασκάλου τους και να κάθονται έτσι που να μην μπορούν να δουν ούτε τα πρόσωπά τους, παρά μόνο του παντογνώστη καθηγητή, που είναι η προσομοίωση του αυριανού σας μεγαλείου.
5. Τέλος, αχρηστέψτε αυτές τις κατάπτυστες διαδικασίες των μαθητικών κοινοτήτων, κάντε τις τυπικές, επιφανειακές, χαβαλετζίδικες, μόνο για να δίνουν χαμένες ώρες σε μαθητές και καθηγητές. Ας αποφασίζουν το πολύ πολύ για καμιά εκδρομή ή καμιά κατάληψη. Το ίδιο κάνει. Σε καμιά περίπτωση πάντως, μην ζητήσετε από επιβλέποντα καθηγητή να διδάξει διαδικασίες διαλόγου. Αρκεί να κάθεται και να επιβάλλει ησυχία και να κοιτάει το ρολόι του, για να περάσει η ώρα.
Και τώρα, το φυτώριο των αυριανών πολιτών που οφείλουμε να φτιάχνουμε μέσα σε κάθε τάξη, κάθε σχολείου:
1. Προμηθεύουμε τους δασκάλους με μεγάλες αυτούκλες να ακούνε και την πιο ψιθυριστή φωνούλα και φίμωτρα, που σταματούν την ακατάσχετη λογοδιάρροια.
2. Κόβουμε ΟΛΑ τα χέρια -τηλεγραφόξυλα, που βγάζουν το μάτι, όποιου μιλάει και ελέγχουμε αν ακούγεται ο λόγος όλων με αιφνιδιαστικές "εφόδους" σε αφηρημένους, κουφούς και εγωκεντρικούς ακροατές.
3. Προτιμάμε να ακούμε προφορικά τις γραπτές εργασίες με παρουσίαση ελεύθερη ενώπιον της τάξης κι όχι ανάγνωση αντιγραφών. Μετά συνεχίζουμε με ελεύθερο σχολιασμό και διάλογο με τη συμμετοχή όλων. Στόχος αυτής της διαδικασίας...Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ και το παραπέταμά του σε μια γωνιά να μη φαίνεται, παρά μόνο σε ώρα ανάγκης.
Αν ένας καθηγητής αξιωθεί να παρακολουθεί την τάξη του να διαλέγεται ελεύθερα και δημοκρατικά, έτσι κι αλλιώς δεν μπορεί να μιλήσει, έχει έναν κόμπο στο λαιμό...
4. Δεν συζητάμε μόνο τα μαθήματα, αλλά και τα ακανθώδη θέματα που προκύπτουν στη σχολική ζωή, αξιοποιώντας και την υποχρεωτική ώρα για τη συνέλευση του τμήματος, κάθε μήνα. Εκεί από την αρχή διδάσκουμε διαδικασία διαλόγου: Πώς αποφασίζουμε, πώς διευθύνουμε τη συζήτηση, πώς μπαίνουν τα θέματα σε ημερήσια διάταξη, ποιοι μιλάνε, πόσο, τι κάνουμε για τους ενοχλητικούς κλπ.
5. Πέρα από αυτό, δεν τσιγκουνευόμαστε μια ώρα συζήτηση με τους μαθητές μας, όταν καταλαβαίνουμε ότι υπάρχουν θέματα και δεν είναι πρόσχημα, για να χάσουν μάθημα. Πώς; Να, ένα τεστ: Τους λέμε ότι θα συζητήσουμε τώρα, αλλά θα μας δώσουν την ώρα στο πρώτο κενό που θα προκύψει, για να συμπληρώσουμε το μάθημα. Αυτό είναι μόνο για αρχάριους, οι παλιοί οσμίζονται σαν τα λαγωνικά την αλήθεια (τι τα έχουμε τα γαλόνια;)
6. Συζητάμε ακόμα και τα παράπονά τους για μας ή την κριτική τους, σε καμιά περίπτωση όμως δεν επιτρέπουμε να συζητάνε μπροστά μας για άλλο καθηγητή τους και ούτε εκμαιεύουμε αρνητικά ή θετικά σχόλια. Τα παιδιά δεν μας σέβονται, όταν κι εμείς δεν σεβόμαστε τη στοιχειώδη επαγγελματική μας δεοντολογία. Αν μας κάνουν παράπονα, τους προτρέπουμε να συζητήσουν μόνο με τους άμεσα ενδιαφερόμενους κι, αν δεν μπορούν, με τους γονείς και το διευθυντή τους.
7. Τέλος, καλλιεργούμε δύο μορφές προφορικού λόγου διδάσκοντάς τις στη γλώσσα: ομιλία προφορική και...μονομαχία τύπου ντιμπέιτ πάνω σε ένα θέμα πχ υπέρ και κατά των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Αυτά τα δύο με προετοιμασία και μεθοδολογία, ώστε να μη γίνουν φλυαρία ή σκυλοκαυγάς.
Να τελειώσω λέγοντας πως, αν οι διάφοροι πολιτικολογούντες στα παράθυρα παρακολουθούσαν μια φορά μικρούς μαθητές να διαλέγονται, όπως είχα εγώ το προνόμιο πολλές φορές, θα ένιωθαν ότι στη δημοκρατία του μέλλοντός μας το είδος τους θα είναι μόνο παράδειγμα προς αποφυγή.