Φέτος ξαφνικά γίναμε της μόδας. Ο κινηματογράφος ασχολήθηκε μαζί μας και δεν έχασε. Δυο από τις πιο εμπορικές και συγχρόνως πιο αξιόλογες ταινίες της σεζόν είχαν θέμα τους το σχολείο. Η μία ήταν η γαλλική "Ανάμεσα στους Τοίχους"
και η άλλη το γερμανικό "Κύμα".
Και οι δύο αναφέρονται σε σύγχρονα σχολεία δυο ευρωπαϊκών χωρών και οι δύο βασίστηκαν σε βιβλία που αφηγούνται αληθινά γεγονότα της σχολικής ζωής. Σύγχρονες, ρεαλιστικές, χωρίς ίχνος ωραιοποίησης και ρομαντισμού, χωρίς διάθεση ηθικοπλαστική ή καταγγελτική. Δυο τολμηρές ματιές, εξαιρετικά διαφωτιστικές γι' αυτό που είναι το σχολείο σήμερα. Μέχρι εδώ οι ομοιότητες. Από δω και πέρα οι διαφορές είναι ουσιώδεις.
Το Ανάμεσα στους τοίχους αρκείται στη σχεδόν ντοκυμαντερίστικη καταγραφή των όσων συμβαίνουν σε ένα γαλλικό λύκειο μιας υποβαθμισμένης συνοικίας του Παρισιού. Καταγράφει τα αδιέξοδα στις σχέσεις μαθητών- καθηγητών, τον καλά κρυμμένο ρατσισμό πίσω από τη δημοκρατικότητα και την ευγένεια, την υπερβολική δημοκρατικότητα που επιτρέπει στους μαθητές, από τη μια, να παρευρίσκονται στην παιδαγωγική συνεδρίαση και να χασκογελούν χωρίς να τους κάνει κανείς παρατήρηση, κι από την άλλη, να διώχνονται από το σχολείο για πολύ λιγότερο σοβαρούς λόγους από αυτούς που θα περίμενε κανείς από ένα τόσο "δημοκρατικό" σχολείο. Επίσης, διαγράφονται ευκρινέστατα τα προβλήματα από την αναμέτρηση της κυρίαρχης γαλλικής κουλτούρας με εκείνες των μαθητών μεταναστών και η αδυναμία και των πιο δημοκρατικών δασκάλων να καταλάβουν τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των μαθητών τους, το διαφορετικό κώδικα αξιών τους, ακόμα και σε γλωσσικό επίπεδο. Κυρίως όμως, αυτό που μου έμεινε, αυτό που με έπιασε από τα μούτρα από την πρώτη σκηνή, ήταν το κλίμα μεταξύ καθηγητή και μαθητών. Ένας καθηγητής αξιόλογος, δημοκρατικός, με πραγματικό ενδιαφέρον για τα παιδιά κι όμως...ήταν τόσο αμυντικός, τόσο φοβισμένος απέναντι τους και τα παιδιά τόσο επιθετικά και καχύποπτα προς αυτόν, που είπα μέσα μου "αν ήταν έτσι εδώ, δεν θα είχα μείνει μέρα σ' αυτή τη δουλειά" Συνεχώς ένιωθα ότι ήταν δυο αντίπαλα στρατόπεδα και οι μάχες που δίνονταν για το ποιος θα επικρατήσει ήταν καθημερινές και...αιματηρές. Ακόμα κι όταν γίνονταν καλό μάθημα, αποκαθιστούσαν την επικοινωνία, βοηθούσαν οι καθηγητές τα παιδιά ή κατανοούσαν τα προβλήματά τους, ο φόβος παραμόνευε στο γραφείο και η καχυποψία στην τάξη.
Λες και...ήταν οι αιώνιοι αντίπαλοι, λες και ήταν οι μεν για τους δε το αναγκαίο κακό για να εξασφαλίσουν το μισθό και τη θέση ή ένα απολυτήριο και μια δουλειά.
Ελπίζω να μη γίνουμε ποτέ έτσι, όσο χάλια και να είναι το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Ελπίζω να παραμείνουμε πάντα στην ίδια όχθη εμείς και οι μαθητές μας και...ελπίζω να μην ισχύει ήδη αυτό και δεν το έχω πάρει χαμπάρι!
Πάμε τώρα στην πολύ καλύτερη, κατ' εμέ, δεύτερη ταινία, στο Κύμα.
Εδώ έχουμε μυθοπλασία, όχι απλή καταγραφή. Ένας καθηγητής πολιτικών επιστημών αναλαμβάνει να διδάξει το φαινόμενο του ολοκληρωτισμού και βρίσκει έναν τρόπο να το κάνει αυτό βίωμα για τους μαθητές. Τους οργανώνει με φασιστικό τρόπο. Σιγά σιγά και έξυπνα τους μυεί στις κρυφές "χάρες" του ολοκληρωτισμού, για να τους δείξει πόσο εύκολο είναι και σήμερα να ανθίσει το δηλητηριώδες άνθος του σε μια δημοκρατική κοινωνία, στις συνειδήσεις ανθρώπων κάθε άλλο παρά μεγαλωμένων μ' αυτές τις αρχές. Τα παιδιά "τσιμπάνε", "τσιμπάει" κι ο καθηγητής και η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχό του. Η συνέχεια επί της οθόνης...
Εδώ το ευρωπαϊκό σχολείο έχει ορισμένα ζηλευτά χαρακτηριστικά: χώρους, μέσα, οργάνωση, ελευθερία σχεδιασμού της διδασκαλίας, έμπνευση, κέφι, χαρά της γνώσης, ωραίες σχέσεις καθηγητών μαθητών. Ναι, ναι, παρά το πείραμα. Το πείραμα και τα ολέθρια αποτελέσματά του δεν μπορούν να κρύψουν την ποιότητα της παιδείας. Το δημιουργικό άνεμο που πνέει στη σχολική αίθουσα και το αντίπαλο δέος: τον καθηγητή που κοιμίζει τα παιδιά, ακόμα κι όταν έχει να διδάξει το δημοφιλές μάθημα της αναρχίας. Κι ακόμη το άγρυπνο μάτι της διοίκησης που παρακολουθεί από κοντά τα τεκταινόμενα, αν και αδυνατεί να τα ελέγξει. Μου έμεινε αξέχαστο όμως το πρώτο πράγμα που έκανε ο καθηγητής για να βάλει τους μαθητές στη λογική του ολοκληρωτισμού: Άλλαξε τη διάταξη των θρανίων! Από τραπέζια εργασίας, με τους μαθητές να βλέπουν ο ένας τον άλλον, τους έβαλε να κάθονται με μέτωπο προς τον καθηγητή. Καλή ώρα όπως στα δικά μας σχολεία...(Τα σχόλια δικά σας.)
Και οι δυο ταινίες πάντως στρέφουν το φακό επιτέλους μέσα στις σχολικές αίθουσες. Καιρός ήτανε. Χρειαζόμαστε λίγο φως εκεί μέσα, έστω κι αν δεν είναι της γνώσης, αλλά της δημοσιότητας. Αφού δεν είμαστε θέμα εκεί που πρέπει, ας γίνουμε τουλάχιστον θέαμα στο καλό σινεμά.
και η άλλη το γερμανικό "Κύμα".
Και οι δύο αναφέρονται σε σύγχρονα σχολεία δυο ευρωπαϊκών χωρών και οι δύο βασίστηκαν σε βιβλία που αφηγούνται αληθινά γεγονότα της σχολικής ζωής. Σύγχρονες, ρεαλιστικές, χωρίς ίχνος ωραιοποίησης και ρομαντισμού, χωρίς διάθεση ηθικοπλαστική ή καταγγελτική. Δυο τολμηρές ματιές, εξαιρετικά διαφωτιστικές γι' αυτό που είναι το σχολείο σήμερα. Μέχρι εδώ οι ομοιότητες. Από δω και πέρα οι διαφορές είναι ουσιώδεις.
Το Ανάμεσα στους τοίχους αρκείται στη σχεδόν ντοκυμαντερίστικη καταγραφή των όσων συμβαίνουν σε ένα γαλλικό λύκειο μιας υποβαθμισμένης συνοικίας του Παρισιού. Καταγράφει τα αδιέξοδα στις σχέσεις μαθητών- καθηγητών, τον καλά κρυμμένο ρατσισμό πίσω από τη δημοκρατικότητα και την ευγένεια, την υπερβολική δημοκρατικότητα που επιτρέπει στους μαθητές, από τη μια, να παρευρίσκονται στην παιδαγωγική συνεδρίαση και να χασκογελούν χωρίς να τους κάνει κανείς παρατήρηση, κι από την άλλη, να διώχνονται από το σχολείο για πολύ λιγότερο σοβαρούς λόγους από αυτούς που θα περίμενε κανείς από ένα τόσο "δημοκρατικό" σχολείο. Επίσης, διαγράφονται ευκρινέστατα τα προβλήματα από την αναμέτρηση της κυρίαρχης γαλλικής κουλτούρας με εκείνες των μαθητών μεταναστών και η αδυναμία και των πιο δημοκρατικών δασκάλων να καταλάβουν τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των μαθητών τους, το διαφορετικό κώδικα αξιών τους, ακόμα και σε γλωσσικό επίπεδο. Κυρίως όμως, αυτό που μου έμεινε, αυτό που με έπιασε από τα μούτρα από την πρώτη σκηνή, ήταν το κλίμα μεταξύ καθηγητή και μαθητών. Ένας καθηγητής αξιόλογος, δημοκρατικός, με πραγματικό ενδιαφέρον για τα παιδιά κι όμως...ήταν τόσο αμυντικός, τόσο φοβισμένος απέναντι τους και τα παιδιά τόσο επιθετικά και καχύποπτα προς αυτόν, που είπα μέσα μου "αν ήταν έτσι εδώ, δεν θα είχα μείνει μέρα σ' αυτή τη δουλειά" Συνεχώς ένιωθα ότι ήταν δυο αντίπαλα στρατόπεδα και οι μάχες που δίνονταν για το ποιος θα επικρατήσει ήταν καθημερινές και...αιματηρές. Ακόμα κι όταν γίνονταν καλό μάθημα, αποκαθιστούσαν την επικοινωνία, βοηθούσαν οι καθηγητές τα παιδιά ή κατανοούσαν τα προβλήματά τους, ο φόβος παραμόνευε στο γραφείο και η καχυποψία στην τάξη.
Λες και...ήταν οι αιώνιοι αντίπαλοι, λες και ήταν οι μεν για τους δε το αναγκαίο κακό για να εξασφαλίσουν το μισθό και τη θέση ή ένα απολυτήριο και μια δουλειά.
Ελπίζω να μη γίνουμε ποτέ έτσι, όσο χάλια και να είναι το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Ελπίζω να παραμείνουμε πάντα στην ίδια όχθη εμείς και οι μαθητές μας και...ελπίζω να μην ισχύει ήδη αυτό και δεν το έχω πάρει χαμπάρι!
Πάμε τώρα στην πολύ καλύτερη, κατ' εμέ, δεύτερη ταινία, στο Κύμα.
Εδώ έχουμε μυθοπλασία, όχι απλή καταγραφή. Ένας καθηγητής πολιτικών επιστημών αναλαμβάνει να διδάξει το φαινόμενο του ολοκληρωτισμού και βρίσκει έναν τρόπο να το κάνει αυτό βίωμα για τους μαθητές. Τους οργανώνει με φασιστικό τρόπο. Σιγά σιγά και έξυπνα τους μυεί στις κρυφές "χάρες" του ολοκληρωτισμού, για να τους δείξει πόσο εύκολο είναι και σήμερα να ανθίσει το δηλητηριώδες άνθος του σε μια δημοκρατική κοινωνία, στις συνειδήσεις ανθρώπων κάθε άλλο παρά μεγαλωμένων μ' αυτές τις αρχές. Τα παιδιά "τσιμπάνε", "τσιμπάει" κι ο καθηγητής και η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχό του. Η συνέχεια επί της οθόνης...
Εδώ το ευρωπαϊκό σχολείο έχει ορισμένα ζηλευτά χαρακτηριστικά: χώρους, μέσα, οργάνωση, ελευθερία σχεδιασμού της διδασκαλίας, έμπνευση, κέφι, χαρά της γνώσης, ωραίες σχέσεις καθηγητών μαθητών. Ναι, ναι, παρά το πείραμα. Το πείραμα και τα ολέθρια αποτελέσματά του δεν μπορούν να κρύψουν την ποιότητα της παιδείας. Το δημιουργικό άνεμο που πνέει στη σχολική αίθουσα και το αντίπαλο δέος: τον καθηγητή που κοιμίζει τα παιδιά, ακόμα κι όταν έχει να διδάξει το δημοφιλές μάθημα της αναρχίας. Κι ακόμη το άγρυπνο μάτι της διοίκησης που παρακολουθεί από κοντά τα τεκταινόμενα, αν και αδυνατεί να τα ελέγξει. Μου έμεινε αξέχαστο όμως το πρώτο πράγμα που έκανε ο καθηγητής για να βάλει τους μαθητές στη λογική του ολοκληρωτισμού: Άλλαξε τη διάταξη των θρανίων! Από τραπέζια εργασίας, με τους μαθητές να βλέπουν ο ένας τον άλλον, τους έβαλε να κάθονται με μέτωπο προς τον καθηγητή. Καλή ώρα όπως στα δικά μας σχολεία...(Τα σχόλια δικά σας.)
Και οι δυο ταινίες πάντως στρέφουν το φακό επιτέλους μέσα στις σχολικές αίθουσες. Καιρός ήτανε. Χρειαζόμαστε λίγο φως εκεί μέσα, έστω κι αν δεν είναι της γνώσης, αλλά της δημοσιότητας. Αφού δεν είμαστε θέμα εκεί που πρέπει, ας γίνουμε τουλάχιστον θέαμα στο καλό σινεμά.
10 comments:
...η δεύτερη ταινία πράγματι θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον.
Παίζονται τώρα στους κινηματογράφους;
Το Κύμα ήθελα πολύ να πάω να το δω αλλά δεν είχα χρόνο τότε που παιζόταν οπότε τώρα το περιμένω να βγει σε DVD... Την πρώτη πάλι δεν την είχα ακούσει ποτε... :D
Kαι οι δύο έχουν ενδιαφέρον, vagnes.
Η πρώτη μάλιστα θεωρήθηκε καλύτερη από τους κριτικούς. Παίζονται ακόμη. Η πρώτη στο Άστυ και η δεύτερη σε αρκετούς κινηματογράφους, μεταξύ των οποίων και το Παλλάς στο Παγκράτι. Αθανασία για σένα το λέω, μη χάνεις τη μεγάλη οθόνη, δεν είναι το ίδιο με το dvd.
Καλησπέρα.
Το Κύμα, ναι, μου έχει μείνει απωθημένο. Όλα, όλοι δείχνουν πως είναι καλύτερη ταινία από την πρώτη - αν και δεν ξέρω πόσο συγκρίνονται, αφού διαφέρουν τουλάχιστον ως προς την ύπαρξη μυθοπλασίας. ( Το " ανάμεσα στους τοίχους" το είδαμε με τους μαθητές μας και άρεσε από αρκετά ως πολύ σε όλους)
Η δε διάταξη των θρανίων που αναφέρεις, κι αυτό, φαίνεται πως είναι εξαιρετικά δύσκολο(!!!) θέμα εντώ στο Ελλάντα. Όποτε πήγε, σε κάποια σχολεία που πέρασα, να το εφαρμόσει κανείς, βρήκε αντιρρήσεις από (κάποιους) άλλους, δε βρήκε πρόσφορο έδαφος, τελικά έχει εγκαταλειφθεί ακόμα και ως διάθεση από το νου μας...
Λοιπόν, όταν δω το κύμα, τα ξαναλέμε.
Για την ώρα σας αφιερώνω Αργύρη Μπακιρτζή:" Τα κύματα της θάλασσας μου το 'πανεεεεε.."
Καλή σας νύχτα.
Καλησπέρα, συν-άδελφε. Το Κύμα δεν το έχω δει. Θα το δω. Το απέφυγα, γιατί κυρίως δε μου άρεσε η έστω και διδακτική αναβίωση του ναζισμού από αστοχία. Το Ανάμεσα δε μας άρεσε, εννοώ εμένα και την Κατ. Μας άφησε μιαν αίσθηση ανημπόριας του εκπαιδευτικού, ενώ εγώ νομίζω πως μπορούμε να μετακινήσουμε και τα Ιμαλάια.
Δεν τις έχω δεί, ντρέπομαι λίγο γι'αυτό,ευτυχώς κανένας δε θα ρωτήσει τη γνώμη μου τώρα στη μεταρρύθμιση του Άρη.
Καλημέρα,
Το Κύμα το έχω δει, αλλά την πρώτη ούτε καν την ειχα ακούσει. Το κύμα λοιπόν είναι μία πολύ καλή ταινία που πρέπει να τη δουν όσοι δεν την έχουν δει. Οσο για τα θρανία δεν μπορώ να έχω άποψη, καθώς ως μαθητής δεν μου δημιουργούσε πρόβλημα ο τρόπος που ήταν στοιχισμένα, βέβαια μπορεί επειδή έτσι συνήθισα από το δημοτικό.
Για την γαλλική ταινία επιφυλάσσομαι να την δω πρώτα και μετά να πω τη γνώμη μου. Πάντως gyristroula δεν νομίζω να γίνει ποτέ έτσι το πράγμα στην Ελλάδα. Κάποιες νοοτροπίες δεν αλλάζουν και ποτέ τα παιδιά δεν ήταν εχθροί των καθηγητών ή των δασκάλων τους.
διονύση καλησπέρα!
Να το δεις το Κύμα, ανεξάρτητα από το θέμα της, έχει και ενδιαφέρον ως έμμεση καταγραφή της σχολικής πραγματικότητας.
Η διάταξη των θρανίων εξαρτάται από το είδος της διδασκαλίας. Μια δασκαλοκεντρική και εξετασιοκεντρική διδασκαλία θέλει μαθητές προσανατολισμένους προς τον "παντογνώστη" δάσκαλο και "εχθρούς" μεταξύ τους, ενώ το αντίθετο συμβαίνει στη διδασκαλία τη συνεργατική- ομαδοκεντρική, στην οποία ο δάσκαλος είναι συνεργάτης- σύμβουλος. Ξέρεις πολύ καλά πού βρισκόμαστε εμείς. Εγώ πάντως όσες φορές δουλεύω με ομάδες, για να μην αλλάξω τα θρανία και έχουμε θόρυβο και διαμαρτυρίες, στρέφω απλώς τους μαθητές "ομαδοκεντρικά" στα υπάρχοντα θρανία. Πενία τέχνας...
Αλλά ακόμα και το απλό: "συνεργαστείτε με το διπλανό σας" δουλεύει μερικές φορές.
Επίσης μια άλλη ιδέα, αν υπάρχει ελεύθερος χώρος, είναι να πάρουν όλοι τις καρέκλες τους και να καθίσουν σε ημικύκλιο μακριά από τα θρανία.
θερσίτη μου, είδες που έχουμε και κάτι καλύτερο εμείς εδώ; Αυτή την απόσταση μαθητών καθηγητή δεν τη βλέπεις στα σχολεία μας. Ακόμα και με τους "αυστηρούς" ή παραδοσιακούς καθηγητές τα παιδιά έχουν, πιστεύω, μια πιο ζεστή σχέση.
Όσο για το Κύμα, μην το χάσεις, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Θα ήθελα πολύ μια σχετική ανάρτηση από σένα.
γιώργο, έλα έλα, μην κλαις, λατινικά θέλει ο Άρης, μόνο ο θερσίτης και η βραχονησίδα σου θα τα καταφέρουν!
Συμφωνώ ndn μου, εχθροί δεν ήμασταν ποτέ, ακόμα κι αν κάποιοι είναι απαράδεκτοι άδικοι ή αχώνευτοι, η καζούρα και η φασαρία που τους κάνουν έχει ανθρώπινο πρόσωπο. Και σίγουρα, όταν τιμωρούμε, τιμωρούμε, χωρίς "μπαμπάκι" και "δημοκρατικό" σαβουάρ βιβρ, που δεν το έχει σε τίποτα να ξωπετάξει παιδιά για ψύλλου πήδημα!
Μάλλον οι Γάλλοι είχαν θεσπίσει ένα πολύ δημοκρατικό πλαίσιο λόγω Μάη και λοιπά, αλλά δεν το αντέχουν πια ούτε οι ίδιοι στα πολυπολιτισμικά σχολεία τους, που βράζουν τα προβλήματα και οι αντιθέσεις.
Ενδιαφέρον !
habilis τώρα σε είδα! Καλώς μας ήρθες!
Post a Comment