Οι μαθητές μάς παρουσιάζουν τα παιδιά των εργοστασίων του 19ου αιώνα.

Εν μέσω καταλήψεων, πορειών και επεισοδίων εμείς βρήκαμε λίγο χρόνο να παρουσιάσουμε μια εργασία των περυσινών μαθητών της Τρίτης στην ιστορία. Ήρθαν, ενώ είχαν κατάληψη στο διπλανό μας λύκειο, και μας παρουσίασαν το θέμα ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. Συγχρόνως έγινε και μικρή αναφορά στο τι συνέβαινε τότε στη χώρα μας. Στον επίλογο αναφερθήκαμε και στο τι γίνεται σήμερα στη χώρα μας και στον κόσμο.
Έχει σημασία, πρώτα απ’όλα, να πούμε ότι οι μαθητές αυτοί εργάστηκαν με δικά τους μέσα, στα σπίτια τους, χωρίς το σχολείο να είναι σε θέση να τους συνδράμει τεχνολογικά στην έρευνά τους. Μετέφρασαν αποκλειστικά σχεδόν ξενόγλωσσες πηγές από το διαδίκτυο, χρησιμοποίησαν γνώσεις πληροφορικής, αλλά και επιστράτευσαν τα ελληνικά τους και τις ιστορικές τους γνώσεις , χωρίς αυτή η συνεργασία να γίνει τυπικά και επίσημα, όπως προβλέπουν τα διαθεματικά πρότζεκτ. Ερασιτεχνική δουλειά, με την καλή έννοια, γιατί τα παιδιά αγαπήσανε την ιστορία που ερευνάς και δεν σου δίνεται έτοιμη και τελεσίδικη. Ερασιτεχνική όμως και με την ειρωνική έννοια, γιατί το σχολείο δεν έχει άλλο τρόπο σήμερα να προσεγγίσει τη γνώση που δεν βασίζεται στην κιμωλία, στον πίνακα και στο μοναδικό σχολικό εγχειρίδιο, παρά μόνο αναλώμασι γονέων και κυρίως με αθεράπευτο νεανικό ερασιτεχνισμό.
Δηλώνω υπερήφανη που τους είχα μαθητές μου και τους ευχαριστώ που δέχτηκαν να μας παρουσιάσουν έστω και αργά την εργασία τους, αφού τώρα καταφέραμε να έχουμε τον τεχνολογικό εξοπλισμό.
Να μερικά αποσπάσματα και φωτογραφικό υλικό:
ΣΥΝΘΗΚΕΣ: Παιδιά από 4 ετών δούλευαν στα εργοστάσια, κάτω από πολύ άσχημες συνθήκες, αναγκαστικά, αφού πολλές φορές ήταν ορφανά. Για τις συνθήκες και τον τρόπο συμπεριφοράς απέναντι στα παιδιά ο John Allett δηλώνει χαρακτηριστικά στον Michael Sudler πως θα προτιμούσε να βλέπει τα παιδιά να πεθαίνουν από την πείνα, παρά να τους συμπεριφέρονται με τον συγκεκριμένο τρόπο. Ο Charles Aberdeen δηλώνει πως η αύξηση της εργασίας μειώνει το 1/10 της ζωής των παιδιών και πως το όριο ζωής τους δεν ξεπερνά τα 40 χρόνια! Σύμφωνα με την Ελίζαμπεθ Μπέντλεϊ, η σκόνη στα υφαντουργία κατέστρεψε τα πνευμόνια και τα κόκκαλά της, σε σημείο που να μην μπορεί να εργαστεί άλλο σε εργοστάσιο, από τα 23 της! Ο Στέφεν Μπίνις αναφέρει πως στα υφαντουργεία η θερμοκρασία του αέρα έφτανε τους 80ο C, του νερού 110ο -120ο C και τα παιδιά υπέφεραν, καθώς έβρεχαν τα χέρια τους συνέχεια με το καυτό νερό. Τα παράθυρα έμεναν κλειστά και κινδύνευαν να πεθάνουν από την αλλαγή της θερμοκρασίας, όταν έβγαιναν στο κρύο. Κοιμόντουσαν 3 σε 1 κρεβάτι, παρόλο που τους υπόσχονταν καλύτερη ζωή. Ο Τζον Μπίρλεϊ θυμάται τη μέρα που τον πήραν να δουλέψει σε ένα εργοστάσιο, γυναίκες να κλαίνε και μια να φωνάζει πως θα ξέφευγε από τη θέση του. Ένα άλλο παιδί, ο Ρόμπερτ Μπλινκε απέκτησε σοβαρό πρόβλημα στο γόνατο, ζώντας την όμορφη ζωή που του υποσχέθηκαν.



Τα παιδιά έπιαναν συνήθως δουλειά σε κλωστοϋφαντουργικές βιομηχανίες. Εκεί η δουλειά που έκαναν τα μικρότερα, έξι με εφτά χρονών, ήταν αυτή των «σκουπιδιάρηδων». Αυτό που έπρεπε να κάνουν ήταν να μαζεύουν το μαλλί που είχε πέσει στο πάτωμα του εργοστασίου. Περιλάμβανε όμως και το σύρσιμο κάτω από τις μηχανές που δούλευαν, με πολύ συχνά τα ατυχήματα. Φυσικά, απαγορεύονταν να κάτσουν τα παιδιά κάτω ή να ξεκουραστούν. Μια άλλη σημαντική δυσκολία ήταν ο τρόμος που ένιωθαν τα παιδιά, ακούγοντας και μόνο το μηχάνημα πάνω από τα κεφάλια τους, η σκόνη που υπήρχε μέσα στα εργοστάσια και τα έπνιγε, και ένας δυνατός πόνος στη μέση από τη σκυφτή στάση που έπρεπε να έχουν διαρκώς. Πάντα όμως ακούγονταν και η αντίθετη άποψη των εργοστασιαρχών. Σύμφωνα μ’ αυτούς η δουλειά που είχαν να κάνουν τα μικρά παιδιά ήταν πανεύκολη, αφού απλά περπατούν και, όποτε θέλουν, μπορούν να καθίσουν.


Σε όλες αυτές τις ώρες δουλειάς, δεν υπήρχε καμιά ευκαιρία ξεκούρασης. Όποιος τολμούσε να καθίσει το πλήρωνε στην κυριολεξία με αίμα. Ο Στέφεν Μπίνις, ο οποίος έγινε επιτηρητής, δηλώνει ότι τα παιδιά, για να κάνουν σωστά τη δουλειά τους, τρώνε συνέχεια ξύλο και πως κάθε φορά που υπάρχει κάποιο αντικείμενο, στο οποίο μπορούν να ξεκουραστούν, διατάζει να εξαφανιστεί. Ο Τζον Μπίρλεϊ θυμάται μια φορά που ο γιος ενός τεχνίτη τον χτυπούσε, μέχρι που τρόμαξε. Ο Τζον λιποθύμησε από τον πόνο και ο άγριος νέος νόμιζε πως τον είχε σκοτώσει. Υπήρχαν όμως κι επιτηρητές που λυπούνταν τα παιδιά. Ο Ρόμπερτ Μπλίνκε αναφέρει πως υπήρχε κάποιος που δεν άντεχε τις φωνές των παιδιών και το αίμα που έσταζε από το ξύλινο ταβάνι και έκανε παρατηρήσεις στους επιτηρητές. Όταν όμως η βάρδια του τελείωνε, οι υπόλοιποι τσάκιζαν τα παιδιά.



Οι τιμωρίες που δέχονταν τα παιδιά, ακόμα και για ασήμαντες αφορμές ήταν πάρα πολύ σκληρές και συνήθως επιβάλλονταν από τους επιτηρητές. Τα παιδιά τους φοβούνταν και τους μισούσαν γι’ αυτά που έκαναν. Οι τιμωρίες μπορεί να ήταν μαστίγωμα ή άγριο γρονθοκόπημα, αρκετές φορές μέχρι θανάτου. Οι προφάσεις που έβρισκαν για να τιμωρήσουν ήταν η παραμικρή καθυστέρηση των παιδιών στη δουλειά ή και η «ανικανότητά» τους να επιτελέσουν κάποια εργασία, ανεξάρτητα από το βαθμό δυσκολίας της. Ακόμη, αν υπήρχε η οποιαδήποτε υποψία ότι κάποιος εργάτης, μεγάλα κορίτσια κυρίως, ηλικίας 17-18 χρονών, μπορεί να το έσκαγαν, τότε έδεναν στα πόδια τους σίδερα, με τα οποία έπρεπε να κυκλοφορούν συνέχεια. Αυτά τα σίδερα δένονταν γύρω από τους αστραγάλους και τους γοφούς και συνδέονταν μεταξύ τους. Έτσι, τα κορίτσια έπρεπε να φορούν λιγότερα ρούχα, ακόμη και στο βαρύ χειμώνα. Φυσικά, και σ’ αυτή την περίπτωση, υπήρχαν κάποιοι που υποστήριζαν ότι αυτά ήταν οι εξαιρέσεις και όχι ο κανόνας.



Τα ατυχήματα ήταν επίσης πάρα πολλά. Προς το τέλος της ημέρας, τα παιδιά ήταν πολύ κουρασμένα και λιγότερο προσεκτικά. Ο Τζον Άλετ ήταν αυτόπτης μάρτυρας ενός ατυχήματος: Ένα νυσταγμένο παιδί ετοίμαζε το μαλλί για τη μηχανή παραγωγής υφάσματος. Ένα λουρί όμως τον τράβηξε και τον έσυρε στη μηχανή. Το παιδί διαμελίστηκε.

Ένα κορίτσι ονόματι Μέρι Ρίτσαρντς, η οποία ήταν πάρα πολύ όμορφη, έφυγε από το πτωχοκομείο σε ηλικία 10 ετών, για να δουλέψει σε εργοστάσιο. Το ατύχημα έγινε ένα απόγευμα, όταν η ποδιά της πιάστηκε στο κοντάρι της μηχανής. Σε μια στιγμή το καημένο το κορίτσι σύρθηκε με ακαταμάχητη δύναμη και συντρίφτηκε πάνω στο πάτωμα. Όλοι άκουσαν τις κραυγές της. Ο Μπλίνκε έτρεξε προς το μέρος της, αβοήθητος και κατατρομαγμένος από την τρομαχτική αυτή σκηνή. Την είδε να στροβιλίζεται γύρω γύρω, μαζί με το κοντάρι. Άκουγε τα κόκκαλά της να σπάνε, να συντρίβονται, καθώς το μηχάνημα τη στροβίλιζε γύρω και τράβαγε όλο και πιο σφιχτά το σώμα της μέσα, το αίμα της σκορπίζονταν πάνω στα τελάρα και έρρεε πάνω στο πάτωμα. Το κεφάλι της έγινε χίλια κομμάτια. Στο τέλος, το κατακρεουργημένο σώμα της συνθλίφτηκε τόσο γρήγορα ανάμεσα στο κοντάρι και στο πάτωμα, που το νερό χαμήλωσε και οι τροχοί σταμάτησαν. Τότε σταμάτησε και το κεντρικό κοντάρι. Όταν το σώμα της απαγκιστρώθηκε, κάθε κόκκαλό της βρέθηκε σπασμένο. Τη μάζεψαν σχεδόν πεθαμένη.



Η ζωή στα εργοστάσια ήταν πολύ δύσκολη για τα παιδιά. Σκληρή δουλειά, κακή τροφή, τιμωρίες, ατυχήματα, αναπηρίες, αρρώστιες, θάνατος. Ο Σάμουελ Φίλντεν που σε ηλικία 8 χρονών δούλευε σε εργοστάσιο βαμβακιού έγραψε στην αυτοβιογραφία του: « Αν ο διάβολος είχε έναν συγκεκριμένο εχθρό, τον οποίο ήθελε να βασανίσει ανελέητα, το καλύτερο που μπορούσε να κάνει είναι να πάρει την ψυχή του και να τη βάλει μέσα σε ένα εργαζόμενο παιδί στα εργοστάσια και να τον κρατήσει εκεί μέχρι το τέλος του.»








ΥΓ1: Γι' αυτή την εργασία δούλεψαν οι μαθητές: Χρύσα Μπ., Αθανασία Ν, Κατερίνα Σ, Δημήτρης Σ, Στέφανος Π, Λίνα Οι., η οποία βοήθησε και στην τεχνική επιμέλεια.
Δηλώνω υπεύθυνα ότι τα γεγονότα και τα πρόσωπα που περιλαμβάνονται στην εργασία, ουδεμία σχέση έχουν με σημερινά γεγονότα και καταστάσεις. Άλλωστε, εμείς εδώ τα αγαπάμε τα παιδιά μας...
YΓ2: Ούτε το: you won't fool the children θέλει να μας πει τίποτα. Προς θεού...