Friday, September 19, 2014

ΓΙΑΤΙ Η ΜΑΙΡΟΥΛΑ ΔΕΝ ΓΡΑΦΕΙ ΑΡΙΣΤΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ


(Aναδημοσιεύω ένα δικό μου κείμενο για τη διδασκαλία της έκθεσης, γιατί το έψαχνα - με αφορμή μια ενδιαφέρουσα διαδικτυακή συζήτηση για το επίμαχο θέμα, που έχει αναθερμανθεί από το καλοκαίρι- και δεν το εύρισκα πουθενά. )





 ΓΙΑΤΙ Η ΜΑΙΡΟΥΛΑ ΔΕΝ ΓΡΑΦΕΙ ΑΡΙΣΤΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ
της Αναστασίας Σκόρδου

Πηγή: http://www.alfavita.gr/artro.php?id=24368
24/02/2011

Όσοι από μας τους φιλολόγους έχουμε μακρά θητεία στη διδασκαλία της έκθεσης-τώρα τη λέμε παραγωγή λόγου- διαμορφώσαμε νωρίς, με το μεράκι του καλού ερασιτέχνη, κάποια κριτήρια αξιολόγησης των γραπτών των μαθητών μας. Από τα εύκολα: ορθογραφία, ευανάγνωστη γραφή, καλή εικόνα γραπτού, σωστή σύνταξη και λεξιλόγιο, μέχρι τα πιο δύσκολα: απάντηση με πληρότητα στα ζητούμενα του θέματος, λογική αλληλουχία νοημάτων, συνεκτικότητα, συνοχή, ακρίβεια και σαφήνεια στην έκφραση κλπ.
 Στη συνέχεια, με το νέο σύστημα διδασκαλίας η έκθεση εντάσσεται πιο οργανικά στη διδασκαλία της γλώσσας, περιορίζεται σε έκταση, σε βαθμολογική βαρύτητα, γίνεται ένα χρηστικό μάθημα, αφού επιδιώκει να συνδεθεί με τις ανάγκες της επικοινωνίας και όχι να μείνει στο αμφιλεγόμενο ακαδημαϊκό βάθρο της "έκθεσης ιδεών". Αυτές τις αλλαγές ακολούθησαν, όπως είναι εύλογο, και πιο σταθμισμένα κριτήρια, πιο αντικειμενικοί δείκτες αξιολόγησης, που μοιράζονται κατά καιρούς χέρι με χέρι σε σεμινάρια, σε βαθμολογικά κέντρα και σχολεία, από ευσυνείδητους συμβούλους σε φιλότιμους διδάσκοντες και βαθμολογητές. Έχουμε πια "κουτάκια" με επίπεδα λόγου, άλλα κριτήρια για το περιεχόμενο, άλλα για τη δομή κι άλλα για την έκφραση και δίπλα η αναλυτική περιγραφή των διακριτικών στοιχείων κάθε επιπέδου, πχ το κατώτατο επίπεδο στην έκφραση αντιστοιχεί σε: πολλά λάθη, απλοϊκότητα στη διατύπωση, περιττολογίες κλπ. Κι όλα αυτά "κοστολογούνται" με συγκεκριμένη βαθμολόγηση.
 Όλα καλά μέχρι εδώ. Απόλυτα αναγκαία η αντικειμενική βαθμολόγηση του γραπτού λόγου των μαθητών, όπως γίνεται σε όλες τις εξετάσεις γλώσσας σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα. Επομένως θα περιμέναμε η έκθεση να ακολουθεί σε ένα βαθμό τα υπόλοιπα μαθήματα του σχολικού προγράμματος ως προς την κατανομή της βαθμολογίας. Γιατί δεν μπορεί να αριστεύουν μαθητές σε πολύ δύσκολα μαθήματα, μαθηματικά, φυσική, αρχαία και να καταποντίζονται στη μητρική τους γλώσσα. Σκεφθείτε και τι θα βλέπαμε αν δεν είχαμε και την αναλογία 60-40 υπέρ των γλωσσικών ασκήσεων. Θα ήταν η έκθεση το αδιαφιλονίκητο βατερλώ όλων των υποψηφίων, που μπορεί να διαπρέπουν οπουδήποτε αλλού, αλλά τους πιάνει το δόκανο της έκθεσης και τους κόβει τα φτερά πριν τα ανοίξουν.
Όσοι παροικούμε σ' αυτό το τείχος των δακρύων που λέγεται ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, γνωρίζουμε καλά πολλές από τις αιτίες του φαινομένου: Η φροντιστηριοποίηση του μαθήματος με τα ετοιματζίδικα θέματα, τις εκφράσεις κλισέ, τα στοκ των sos, τις μασημένες τσίχλες ιδεών που κολλάνε στο μυαλό και στη γλώσσα των μαθητών μας και τους μετατρέπουν από έξυπνα, ευρηματικά στον καθημερινό τους λόγο, ΠΟΛΥΓΡΑΦΟΤΑΤΑ, με χίλιους δυο τεχνολογικούς τρόπους και γραφές, πλάσματα, σε αφασικά και ανελλήνιστα όντα στις σχολικές τους εκθέσεις. Μια μεταμόρφωση που όποιος την έχει δει να συντελείται μπροστά στα μάτια του και τα αφτιά του, νιώθει πως γλιστρά μέσα από τα ανήμπορα χέρια του ο λόγος των μαθητών του, του γυρίζει την πλάτη, βγαίνει σε πλατείες και δρόμους, συχνάζει σε οθόνες και καφετέριες, αλλά δεν περνάει ούτε απέξω από μια αίθουσα διδασκαλίας.
Κι εδώ θα μπορούσε κανείς να αντιτάξει ότι άλλο οι ανάγκες επικοινωνίας της καθημερινότητας και άλλο η παραγωγή κειμένων δοκιμιακού χαρακτήρα, με βάση έναν διευρυμένο και απαιτητικό γλωσσικό κώδικα. Ωραία, να συμφωνήσουμε λοιπόν ότι υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να αγγίξουν τα υψηλά διανοήματα και τις εκφράσεις, αλλά τουλάχιστον ας τους δοθεί η χάρη να μιλήσουν απλά για τις σκέψεις τους, τους προβληματισμούς τους και τις αγωνίες τους, χωρίς να κρέμεται πάνω από τα γραπτά τους ο μαξιμαλισμός των τελειομανών φιλολόγων τους, που διαμορφώνουν κριτήρια αξιολόγησης για μικρούς Ελύτηδες και Παπανούτσους.
Τι εννοώ;
Μπορεί η Μαιρούλα να γράψει μια έκθεση χωρίς σοβαρά λάθη, με απλές ιδέες της ηλικίας της, με σωστό και όχι απαιτητικό λεξιλόγιο, με μια στρωτή δομή και να πάρει έναν καλό βαθμό;
Σε καμία περίπτωση! Το ανώτερο που μπορεί να πάρει με ένα τέτοιο γραπτό είναι 17!
Γιατί; Γιατί, Μαιρούλα μου, αν σου βάλουν εσένα 20, επειδή έγραψες σωστά ελληνικά και απάντησες με απλό τρόπο στα ζητούμενα, τι θα βάλουν στην Ειρηνούλα που "διαπραγματεύθηκε πλήρως και εμβάθυνε" στο θέμα; Άσε που το "τεκμηρίωσε ολόπλευρα".
Όσο για τα απλά και σωστά σου ελληνικά δεν φτουράνε μπροστά στον "δόκιμο λόγο, την απόλυτα ώριμη και ακριβή διατύπωση" της αλληνής. Α, και πού είσαι; Μην ξεχνάμε το βασικό: ΠΡΩΤΟΤΥΠΙΑ, στο περιεχόμενο, την έκφραση. Πού πας εσύ καψερό με τα παλιά σου ρούχα τα χιλιοφορεμένα; Τι, μόνο οι ποιητές και οι πεζογράφοι θα διεκδικούν δάφνες πρωτοτυπίας; Τα δεκαοχτάχρονα θα υστερήσουν;
Τώρα ποιο κανονικό δεκαοχτάχρονο μπορεί μέσα σε 6 παραγράφους και μιάμιση ώρα το πολύ, να δώσει τέτοιο ολοκληρωμένο και ουρανοκατέβατο γραπτό, μόνο ο καλός θεός των αιθεροβαμόνων φιλολόγων το ξέρει.
Κι αυτός τίποτα δε μαρτυράει στην καημένη τη Μαιρούλα...

Αναστασία Σκόρδου
φιλόλογος

4 comments:

Θανασης Ξ. said...

Μα Γυριστρούλα μου, ο "δόκιμος λόγος, η απόλυτα ώριμη και ακριβής διατύπωση της αλληνής", πουλιέται αλμυρούτσικα στο παζάρι της παραπαιδείας. Πού να πάει τώρα η Μαιρούλα με την δωρεάν δημόσια παιδεία της;;...

Καλημέρα (και καλή σχολική χρονιά)...

gyristroula2 said...

Καλημέρα, Θανάση! Επίσης καλή χρονιά για το γιο σου. Δυστυχώς, αυτό που αγοράζουν αλμυρούτσικα, όπως σωστά λες, δεν είναι αυτό! Αγοράζουν γλωσσική τυποποίηση, για να μην πω αφασία. Αγοράζουν έτοιμη σκέψη κατεψυγμένη από τον καιρό του...Παπανούτσου και βάλε. Τα μάτια σου δεκατέσσερα στο παιδί. Εσύ τουλάχιστον ξέρεις...

Anonymous said...

MAGKIA THS..

gyristroula2 said...

Κάπως έτσι...

Cyber Sex

  Όταν πρωτομπήκε στο ίντερνετ, εκεί στα μισά της τελευταίας δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα, σκέφτηκε ότι είχε μια ωραία ευκαιρία να βελτι...