Thursday, February 24, 2011

Γιατί η Μαιρούλα δεν γράφει άριστες εκθέσεις


Όσοι από μας τους φιλολόγους έχουμε μακρά θητεία στη διδασκαλία της έκθεσης-τώρα τη λέμε παραγωγή λόγου- διαμορφώσαμε νωρίς, με το μεράκι του καλού ερασιτέχνη, κάποια κριτήρια αξιολόγησης των γραπτών των μαθητών μας. Από τα εύκολα: ορθογραφία, ευανάγνωστη γραφή, καλή εικόνα γραπτού,σωστή σύνταξη και λεξιλόγιο, μέχρι τα πιο δύσκολα: απάντηση με πληρότητα στα ζητούμενα του θέματος, λογική αλληλουχία νοημάτων, συνεκτικότητα, συνοχή, ακρίβεια και σαφήνεια στην έκφραση κλπ.
Στη συνέχεια, με το νέο σύστημα διδασκαλίας η έκθεση εντάσσεται πιο οργανικά στη διδασκαλία της γλώσσας, περιορίζεται σε έκταση, σε βαθμολογική βαρύτητα, γίνεται ένα χρηστικό μάθημα, αφού επιδιώκει να συνδεθεί με τις ανάγκες της επικοινωνίας και όχι να μείνει στο αμφιλεγόμενο ακαδημαϊκό βάθρο της "έκθεσης ιδεών". Αυτές τις αλλαγές ακολούθησαν, όπως είναι εύλογο, και πιο σταθμισμένα κριτήρια, πιο αντικειμενικοί δείκτες αξιολόγησης, που μοιράζονται κατά καιρούς χέρι με χέρι σε σεμινάρια, σε βαθμολογικά κέντρα και σχολεία από ευσυνείδητους συμβούλους σε φιλότιμους διδάσκοντες και βαθμολογητές. Έχουμε πια "κουτάκια" με επίπεδα λόγου, άλλα κριτήρια για το περιεχόμενο, άλλα για τη δομή κι άλλα για την έκφραση και δίπλα η αναλυτική περιγραφή των διακριτικών στοιχείων κάθε επιπέδου, πχ το κατώτατο επίπεδο στην έκφραση αντιστοιχεί σε: πολλά λάθη,απλοϊκότητα στη διατύπωση, περιττολογίες κλπ. Κι όλα αυτά "κοστολογούνται" με συγκεκριμένη βαθμολόγηση.
Όλα καλά μέχρι εδώ. Απόλυτα αναγκαία η αντικειμενική βαθμολόγηση του γραπτού λόγου των μαθητών, όπως γίνεται σε όλες τις εξετάσεις γλώσσας σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα. Επομένως θα περιμέναμε η έκθεση να ακολουθεί σε ένα βαθμό τα υπόλοιπα μαθήματα του σχολικού προγράμματος ως προς την κατανομή της βαθμολογίας. Γιατί δεν μπορεί να αριστεύουν μαθητές σε πολύ δύσκολα μαθήματα, μαθηματικά, φυσική, αρχαία και να καταποντίζονται στη μητρική τους γλώσσα. Σκεφθείτε και τι θα βλέπαμε αν δεν είχαμε και την αναλογία 60-40 υπέρ των γλωσσικών ασκήσεων. Θα ήταν η έκθεση το αδιαφιλονίκητο βατερλώ όλων των υποψηφίων, που μπορεί να διαπρέπουν οπουδήποτε αλλού, αλλά τους πιάνει το δόκανο της έκθεσης και τους κόβει τα φτερά πριν τα ανοίξουν.
Όσοι παροικούμε σ' αυτό το τείχος των δακρύων που λέγεται ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, γνωρίζουμε καλά πολλές από τις αιτίες του φαινομένου: Η φροντιστηριοποίηση του μαθήματος με τα ετοιματζίδικα θέματα, τις εκφράσεις κλισέ, τα στοκ των sos, τις μασημένες τσίχλες ιδεών που κολλάνε στο μυαλό και στη γλώσσα των μαθητών μας και τους μετατρέπουν από έξυπνα, ευρηματικά στον καθημερινό τους λόγο, ΠΟΛΥΓΡΑΦΟΤΑΤΑ, με χίλιους δυο τεχνολογικούς τρόπους και γραφές, πλάσματα σε αφασικά και ανελλήνιστα όντα στις σχολικές τους εκθέσεις. Μια μεταμόρφωση που όποιος την έχει δει να συντελείται μπροστά στα μάτια του και τα αφτιά του, νιώθει πως γλιστρά μέσα από τα ανήμπορα χέρια του ο λόγος των μαθητών του, του γυρίζει την πλάτη, βγαίνει σε πλατείες και δρόμους, συχνάζει σε οθόνες και καφετέριες, αλλά δεν περνάει ούτε απέξω από μια αίθουσα διδασκαλίας.
Κι εδώ θα μπορούσε κανείς να αντιτάξει ότι άλλο οι ανάγκες επικοινωνίας της καθημερινότητας, άλλο η παραγωγή κειμένων δοκιμιακού χαρακτήρα, με βάση έναν διευρυμένο και απαιτητικό γλωσσικό κώδικα. Ωραία, να συμφωνήσουμε λοιπόν ότι υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να αγγίξουν τα υψηλά διανοήματα και τις εκφράσεις, αλλά τουλάχιστον ας τους δοθεί η χάρη να μιλήσουν απλά για τις σκέψεις τους, τους προβληματισμούς τους και τις αγωνίες τους, χωρίς να κρέμεται πάνω από τα γραπτά τους ο μαξιμαλισμός των τελειομανών φιλολόγων τους, που διαμορφώνουν κριτήρια αξιολόγησης για μικρούς Ελύτηδες και Παπανούτσους.
Τι εννοώ;
Μπορεί η Μαιρούλα να γράψει μια έκθεση χωρίς σοβαρά λάθη, με απλές ιδέες της ηλικίας της, με σωστό και όχι απαιτητικό λεξιλόγιο, με μια στρωτή δομή και να πάρει έναν καλό βαθμό;
Σε καμία περίπτωση! Το ανώτερο που μπορεί να πάρει με ένα τέτοιο γραπτό είναι 17!
Γιατί; Γιατί,Μαιρούλα μου, αν σου βάλουν εσένα 20, επειδή έγραψες σωστά ελληνικά και απάντησες με απλό τρόπο στα ζητούμενα, τι θα βάλουν στην Ειρηνούλα που "διαπραγματεύθηκε πλήρως και εμβάθυνε" στο θέμα; Άσε που το "τεκμηρίωσε ολόπλευρα".
Όσο για τα απλά και σωστά σου ελληνικά δεν φτουράνε μπροστά στον "δόκιμο λόγο, την απόλυτα ώριμη και ακριβή διατύπωση" της αλληνής. Α, και πού είσαι; Μην ξεχνάμε το βασικό: ΠΡΩΤΟΤΥΠΙΑ, στο περιεχόμενο, την έκφραση. Πού πας εσύ καψερό με τα παλιά σου ρούχα τα χιλιοφορεμένα; Τι, μόνο οι ποιητές και οι πεζογράφοι θα διεκδικούν δάφνες πρωτοτυπίας; Τα δεκαοχτάχρονα θα υστερήσουν;
Τώρα ποιο κανονικό δεκαοχτάχρονο μπορεί μέσα σε 6 παραγράφους και μιάμιση ώρα το πολύ να δώσει τέτοιο ολοκληρωμένο και ουρανοκατέβατο γραπτό, μόνο ο καλός θεός των αιθεροβαμόνων φιλολόγων το ξέρει.
Κι αυτός τίποτα δε μαρτυράει στην καημένη τη Μαιρούλα...

12 comments:

Θανασης Ξ. said...

Εξαιρετικό. Είναι όπως και με την παιδική ζωγραφική. Πρώτα την δολοφονούμε με κανόνες, προοπτικές, και τα ρέστα, και ύστερα γυρεύουμε την ελευθερία της ώς το μόνο γνήσιο...

Καλημέρα.

sgouro said...

Ο πολιτισμός μας και το εκαπιδευτικό μας σύστημα είναι πνευματοκτόνο.
Με μέθοδο και σύστημα εδώ και χρόνια ξεδοντιάζεται ό,τι καλό και επίπονο (γιατί τα καλά κόποις κτωνται) και τα ετοιματζίδικα και εύκολα επιβάλλονται-λαικισμός εν ολίγοις που οδηγεί και σε "εύκολες" και βολικές πολιτικές συνειδήσεις.
Σε μας απομένει να βγάλουμε τη γλώσσα σε ένα τέτοιο σύστημα και να λειτουργήσουμε κατά συνείδηση...αν την διαθέτουμε ακόμη.

Θερσίτης said...

Σου ήρθε το σχόλιό μου, Αναστασία;

gyristroula2 said...

Kαλημέρα,Θανάση,
Η παρομοίωση είναι ακόμα χειρότερη. Τα βάζουμε να ζωγραφίσουν και περιμένουμε από αυτά να γίνουν Πικάσο,για να εξασφαλίσουν την απόλυτη ευαρέσκειά μας. Έτσι ο πήχυς προς τα επάνω έχει φτάσει στον ουρανό και γίνεται ένας Καιάδας για τους μαθητές που δεν μοιάζουν στον Πικάσο ή δεν τον μιμούνται.

gyristroula2 said...

Σγουράκι, καλημέρα,
Στην περίπτωση της έκθεσης, καλά θα είναι να προσαρμοστούμε στο τι είναι επιστημονικά και παιδαγωγικά αναμενόμενο για παιδιά αυτής της ηλικίας, γιατί με τον ενδημικό μαξιμαλισμό μας τα έχουμε κάνει να μαϊμουδίζουν μια γλώσσα και έναν τρόπο σκέψης, που δεν είναι δικός τους και μετά τα λέμε αγράμματα.

gyristroula2 said...

ΘΕΡΣΙΤΗ! ΟΧΙ!:((((

Anonymous said...

Γιατί όμως συχνά τα παιδιά ολοκληρώνουν το κείμενό τους στη μισή ώρα; Φταίει ο δάσκαλος;

Θερσίτης said...

Ακούω από διάφορους άσχετους να προτείνουν στα παιδιά την τυφλή υποταγή στο κοινότοπο και στη μανιέρα. "Αυτά θέλουν! Μην ξεφύγετε καθόλου από τη νόρμα!" Και τα παιδιά τυφλά, τυφλωμένα υποτάσσονται στις εγκληματικές αυτές προσταγές. Μαϊμουδίζουν, αποστηθίζουν, ξεπατικώνουν, για να γράψουν μια συφοριασμένη αθλιότητα που θα πάρει 13. Κι έπειτα θα αναρωτιούνται: Γιατί με αδίκησαν;

gyristroula2 said...

Πίστεψέ με, ανώνυμε αναγνώστη,κανένα παιδί Τρίτης λυκείου δεν ολοκληρώνει το κείμενό του στο μισάωρο, ακόμα και το πιο αδιάφορο. Στο γυμνάσιο τώρα, ο χρόνος που αντιστοιχεί για το γράψιμο ενός κειμένου δεν πρέπει να ξεπερνάει τα τρία τέταρτα της ώρας. Ουκ εν τω πολλώ το ευ. Εγώ είμαι υπέρ των μικροεκθετικών εργασιών. Μια παράγραφος είναι η βάση για ένα καλό κείμενο. Ας μάθουν να δίνουν μια σωστή παράγραφο.

gyristroula2 said...

Θερσίτη μου,αναρωτιέμαι τώρα τελευταία μήπως αυτοί οι...καλουπατζήδες του λόγου και της σκέψης των μαθητών ψαρεύουν στα θολά νερά της σχοινοτενούς αξιολόγησης. Αυτής που προϋποθέτει για την εξέταση ενός ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ μαθήματος, μάστερ στην κοινωνιολογία, τη φιλοσοφία, την ψυχολογία, την πολιτική επιστήμη και επιπλέον όλα αυτά σε συσκευασία δόκιμου συγγραφέα.
Μα γλώσσα τα διδάσκουμε τα έρμα! Κι αυτή ένας θεός ξέρει αν τους τη μαθαίνουμε σωστά.
Ας καθορισθεί με επιστημονικά και παιδαγωγικά κριτήρια ποιο είναι το ζητούμενο από ένα παιδί που τελειώνει το σχολείο, γιατί τώρα κάποιοι περιμένουν τον μικρό Παπανούτσο να σκάσει μύτη για να του δώσουν επιτέλους το 20 που του φυλάνε μια ζωή.

Διονύσης Μάνεσης said...

Και έκθεση και παραγωγή λόγου και όπως, με τον ήλιο τα μπάζω με τον ήλιο τα βγάζω.
Έτσι όπως έχουμε φαυλοκυκλωθεί ως κοινωνία, από ποιο σημείο να ξεκινήσουμε; Αν οι "καλουπατζήδες" και τα ετοιματζίδικα μετράνε, πώς θα τα αποφύγουμε; Αν δε μας αρέσουνε, γιατί στέλνουμε τα παιδιά μας ή πηγαίνουν τα ίδια τα παιδιά;
Πόσοι από τους άλλους που δεν είναι κονσερβοπώλες έχουν ουσιαστική πρόταση και μέθοδο;
Ποιο θαυματουργό κείμενο και ποιος ταχυδακτυλουργός της εκπαίδευσης θα φωτίσει τα τηλεοπτικά σκοτάδια, θα αποτινάξει τα πέπλα της μαζικής "κουλτούρας", θα βρει στέρεο έδαφος για να στήσει το φωτεινό του τσαρδάκι;

Προσυπογράφω το κείμενό σου, Αναστασία,μεν. Δεν είμαι, όμως, αισιόδοξος.Αν υπάρχει κάποια παραμυθία να ακουστεί, παρακαλώ.
Φιλιά στην παρέα - πάντα φιλόξενη κι ενδιαφέρουσα στο λημέρι σας.

gyristroula2 said...

Διονύση, έχεις δίκιο είναι σύνθετο, πολύπλευρο το θέμα και δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές. Εγώ εδώ αναφέρθηκα σε μια πτυχή του ουσιαστικά, στα κριτήρια βαθμολόγησης, που κατά τη γνώμη μου αποτελούν έναν ιδεολογικό άξονα όχι μόνο για την αξιολόγηση, αλλά και για τη διδασκαλία του μαθήματος και τη στάση διδασκόντων και μαθητών απέναντί του. Νομίζω ότι θα είναι μια αρχή να ξεκαθαρίσουμε με ρεαλιστικό τρόπο τι περιμένουμε από τα παιδιά, δεν μπορεί να βρίσκεται ο πήχυς στο άπειρο και να ζητάμε από τα μαθητικά κείμενα να πληρούν κριτήρια που δεν βρίσκουμε σε όλο το φάσμα του παραγόμενου λόγου σήμερα, δημόσιου και ιδιωτικού.

Cyber Sex

  Όταν πρωτομπήκε στο ίντερνετ, εκεί στα μισά της τελευταίας δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα, σκέφτηκε ότι είχε μια ωραία ευκαιρία να βελτι...