Τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε;

Με αφορμή τον ωραίο διάλογο που ξεκίνησε ο θερσίτης, παίρνω τη σκυτάλη, για να μιλήσω κι εγώ για το επίμαχο ζήτημα της διδασκαλίας της γλώσσας.
Κοινή διαπίστωση όλων μας, τα προβλήματα στο γραπτό λόγο των μαθητών, σε όποια τάξη κι αν τους παραλάβουμε. Ε, λοιπόν όχι, δεν είναι έτσι. Αν εξαιρέσουμε τις περιπτώσεις παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, (πχ, δυσλεξία) και όσα παιδιά μεταναστών ήρθαν πρόσφατα στη χώρα μας, τα υπόλοιπα είναι τόσο γλωσσικά καταρτισμένα, ΟΣΟ ΚΑΛΑ ΕΧΟΥΝ ΔΟΥΛΕΨΕΙ ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥΣ, σε όλες τις τάξεις και τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Ας σταματήσει επιτέλους αυτό το ανέκδοτο για συνωμότες εναντίον της μόρφωσης των μαθητών, εμείς είμαστε οι ολετήρες και οι σωτήρες του γλωσσικού επιπέδου των μαθητών μας.
Επίσης, καιρός να παραιτηθούμε κι από το άλλο εύκολο άλλοθί μας, που κι εγώ κατά καιρούς το έχω καταβολευτεί, ότι το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των γονιών φταίει, εν είδει πεπρωμένου, για το χαμηλό γλωσσικό επίπεδο των παιδιών τους. Λες και δεν είναι ΑΥΤΟΣ ακριβώς ο ρόλος μας, να αίρουμε μέσω της παιδείας, τις κοινωνικές ανισότητες και να μην αφήνουμε το "σπίτι" να κάνει ή να μην κάνει τη δική μας δουλειά.
Ας περιαυτολογήσω λίγο: Ήμουν ένα χωριατάκι αγρίμι, από ένα χωριουδάκι 10 σπιτιών, δυο ώρες μακριά από σχολεία,μαγαζιά, ηλεκτρικό, αυτοκίνητο, με γονείς που μόνο ο ένας τελείωσε το δημοτικό, με μόνο βιβλίο στο σπίτι τον Καζαμία, και με γλωσσικό επίπεδο τα "αντριώτικα", που έγραψα στην ανάρτηση του Γιώργου και κανείς δεν τα κατάλαβε, και στο σχολείο έμαθα ελληνικά και νέα και αρχαία, χωρίς φροντιστήρια και βοηθήματα, χωρίς καν να είμαι τέρας εξυπνάδας. Αν εγώ δεν μπορώ σήμερα να κάνω για τα παιδιά των άλλων αυτό που σε πολύ πιο δύσκολες συνθήκες και με ελάχιστη παιδαγωγική κατάρτιση, έκαναν για μένα οι δάσκαλοί μου, καλύτερα να παραδεχθώ ότι πρέπει να αλλάξω επάγγελμα.
Ευτυχώς πάντως, κάποιοι μπορούν. Παρέλαβα από το δημοτικό μια Πρώτη γυμνασίου φέτος στη Γλώσσα, αποτελούμενη στην ολότητά της, σχεδόν, από παιδιά οικοδόμων, τεχνιτών,εργατών,αγροτών, που το πολύ να εχουν τελειώσει ένα λύκειο, ο ένας ή και οι δύο γονείς. Τα πρώτα κείμενα που πήρα στα χέρια μου έχουν στην πλειοψηφία τους το επιθυμητό γλωσσικό επίπεδο, ορθογραφία, στίξη, σύνταξη, παραγραφοποίηση, ωραία γραφή. Και ήταν έκπληξη ευχάριστη, αλλά καθόλου τυχαία. Ένας δάσκαλος δούλεψε καλά δυο χρόνια, όπως μου είπαν ΟΛΑ τα παιδιά. (Συγχαρητήρια, συνάδελφε Γιάννη Μακρυγιάννη, που τώρα είσαι κάπου στην Αθήνα και πιθανόν δεν θα σε δω ποτέ στη ζωή μου)
Θα μου πείτε υπεραπλουστεύεις, γενικεύεις, κατηγορείς συλλήβδην για ανικανότητα τους ομοτέχνους σου. Ναι, τα δύο πρώτα ισχύουν, γιατί μια ανάρτηση δεν μπορεί παρά να είναι έκφραση γνώμης και εμπειρίας, χωρίς τις επιστημονικές περγαμηνές άρθρου ή μελέτης, όμως δεν ισχύει το τρίτο.
Δεν πιστεύω ότι οι συνάδελφοί μου είναι ανίκανοι για αποτελεσματική γλωσσική διδασκαλία, απλώς παγιδεύονται στην καθεστηκυία τάξη, συμμορφώνονται με τις υποδείξεις της ιεραρχίας, του αναλυτικού, του εγχειριδίου. Δεν αυτενεργούν, δεν οργανώνουν αποτελεσματικά τη δουλειά τους με βάση τις ανάγκες των μαθητών, δεν εμπιστεύονται το ένστικτό τους. Κι έτσι, αν ακολουθήσει κανείς τα ειωθότα, διδάσκει σχολικό εγχειρίδιο κι όχι γλώσσα, όπως σοφά μου είπε ο θερσίτης.
Να λοιπόν μερικά κόλπα που με έχουν βοηθήσει πολύ να υπερβώ το σκόπελο της τυποποίησης:
1. ΔΕΝ μένω πιστή στο βιβλίο. Κρατάω μόνο όσες ασκήσεις και κείμενα υπηρετούν το στόχο, χωρίς όμως να βομβαρδίζω τα παιδιά με άπειρες φωτοτυπίες γλωσσικών ασκήσεων. Μέτρο, έλεγχος με τεστάκια και...πάμε παρακάτω.
2. ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ με ενδιαφέρει πολύ. Όχι γραμματική για τη γραμματική, συντακτικό για το συντακτικό. Όλα αυτά, αν δεν υπηρετούν τον ΓΡΑΠΤΟ και ΠΡΟΦΟΡΙΚΟ λόγο των παιδιών, είναι χάσιμο χρόνου. Κι αν επίσης έχουν κατακτηθεί στο γραπτό λόγο, είναι ανώφελο να κατατρυχόμαστε με αυτά και να χάνουμε το στόχο. Κι ο στόχος είναι να ΜΙΛΗΣΟΥΝ και να ΓΡΑΨΟΥΝ οι μαθητές. Να μηχανευτούμε τρόπους που θα τους φέρουν μπροστά από την τάξη να μιλάνε, να παρουσιάζουν, να διαλέγονται, να ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ, γιατί μέσω της επικοινωνίας αναπτύσσεται και καλλιεργείται ο λόγος, αλλιώς μένει σε επίπεδο καθημερινής...εξυπηρέτησης. Τι γίνεται συνήθως στη διδασκαλία της γλώσσας; Ανάγνωση έτοιμων ασκήσεων και εργασιών κι ούτε καν αυτή, διόρθωση κατά μόνας γραπτών, και μετά, εξάψαλμος και παρατηρήσεις και υποδείξεις και...ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ, αφόρητος και απωθητικός.
3. Ας έρθουμε τώρα στην αυτής εξοχότητα της γλωσσικής διδασκαλίας, στην έκθεση.
Εδώ, κάπως έχουμε συνωμοτήσει να βρούμε χίλιους τρόπους που στομώνουν τη χαρά της έκφρασης, τη δημιουργικότητα, το παιχνίδι, την έμφυτη ροπή κάθε παιδιού να μας γράφει, όπως ζωγραφίζει, όπως μιλάει, όπως τραγουδάει. Γιατί γράφει για να μιλήσει σε ΜΑΣ, να μας παρουσιάσει τη σκέψη του, την ψυχή του. Σιγά μην το ακούμε. Λάθη βλέπουμε, ελλείψεις, προβλήματα. ΣΤΟΠ. Πρώτα ακούμε, πρώτα λαμβάνουμε το μήνυμα, πρώτα χαιρόμαστε που ΜΑΣ έγραψε ο μαθητής μας και μετά αρχίζουμε τις κοκκινίλες. Και το πιο ανελλήνιστο γραπτό έχει κάτι καλό για μας, κάποιο δωράκι, που δεν πρέπει να μείνει ανεπίδοτο. Εγώ ας πούμε κάνω ό,τι και με τα απαγορευμένα γλυκά, κλέβω ένα...σοκολατάκι την ώρα που το παραδίδει ή όσο το γράφει, γιατί ΑΝΥΠΟΜΟΝΩ και δεν μπορώ να περιμένω. Το παιδί πρέπει να γράφει, γιατί κάποιος ΓΟΥΣΤΑΡΕΙ να διαβάσει το κείμενό του, άσε που υπήρξαν κάτι "παλιόπαιδα" που με έβαζαν κάποτε κι εμένα να γράφω, για να δούμε τι ψάρια πιάνω.
4. Σημασία επίσης έχει, στο γυμνάσιο, η μεγάλη ποικιλία επιλογής θέματος. Πάνω στην ίδια ενότητα βγαίνουν καμιά δεκαριά ωραία και πρωτότυπα θεματάκια, έτσι που να μην ξέρουν τι να πρωτοδιαλέξουν τα...παλιόπαιδα. Στα δυο πρώτα χρόνια ΔΕΝ διδάσκω μεθοδολογία, γιατί τα θέματα είναι απλά και ακολουθούν την πορεία της σκέψης του παιδιού, την οποία και σέβομαι: Πχ μπορεί να περιγράψει μια εκδρομή αρχίζοντας από το τέλος, από τη μέση, εστιάζοντας σε ένα γεγονός, ΟΠΩΣ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ, χωρίς εμμονή στη ΣΕΙΡΑ των πραγμάτων. Αν αγαπήσουν το γράψιμο και το καλλιεργήσουν με πολλούς τρόπους (πχ μπλογκ, εφημερίδα), στην τρίτη γυμνασίου ή στο λύκειο, θα είναι έτοιμα να επεξεργαστούν συνθετότερα θέματα και να μάθουν μεθοδολογία γραπτού λόγου. ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΧΕΙ ΝΑ ΧΑΙΡΟΝΤΑΙ ΝΑ ΓΡΑΦΟΥΝ.
5. Ένα άλλο μεγάλο μυστικό είναι η διόρθωση. Πρώτα πρέπει να υπάρχουν πρώτες βοήθειες την ώρα του γραψίματος, με το "ασθενοφόρο" που λέγαμε σε μια παλιά ανάρτηση, τον καθηγητή που πάει σε όποιον σιωπηρά του το ζητάει και τον...ξεμπλοκάρει, βοηθώντας τον να ξεπεράσει τις άμεσες δυσκολίες.
Μετά, το πράγμα πάει στην...αλληλογραφία. Γράφω παρατηρήσεις, προτείνω διορθώσεις, επεκτάσεις, προεκτάσεις, επισκευές, μερεμέτια, μου τα φτιάχνουν και ξανά μανά αλληλογραφία. (Ωραία που θα βοηθούσε εδώ η νεοεισερχόμενη τεχνολογία!)
Τέλος, μαζεύω τα λάθη, τα κωδικοποιώ και βασίζω σ' αυτά τη διδασκαλία της γλώσσας. Εδώ δεν έχω καμιά ουσιαστική βοήθεια από εγχειρίδια, βοηθήματα, έρευνες, βιβλιογραφία, αφού η ανάλυση λαθών είναι ο επιστημονικός κλάδος που τροφοδοτεί τη διδασκαλία όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών, εκτός από τη δική μας. Εμείς διδάσκουμε τη νέα ελληνική σαν γλώσσα νεκρή, προορισμένη μόνο για ανάγνωση και εφαρμογή κανόνων και την αρχαία ελληνική σαν...ομιλούμενη γλώσσα (δείτε τις ασκήσεις των σχολικών εγχειριδίων).
6. Επειδή κάπου πρέπει να μπει μια τελεία, αν και αυτό είναι θέμα για πολλές αναρτήσεις, θεωρώ ως βασικό κανόνα το ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΑΘΑΙΝΩ ΝΑ ΓΡΑΦΩ. Όλα τα άλλα είναι βοηθήματα, συμπεριλαμβανομένων και του προφορικού λόγου και της ανάγνωσης εξωσχολικών βιβλίων. Επομένως δεν πρέπει να περιοριζόμαστε στη μια έκθεση κάθε 15 και ούτε, που προβλέπεται, αλλά να κάνουμε τη συγγραφή κειμένου αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του μαθητή, όπως το επίκαιρο πλύσιμο των χεριών, ας πούμε.
Όλα τα προηγούμενα προϋποθέτουν πολύ περισσότερη δουλειά, μέσα και έξω από την τάξη, συγκριτικά με τη συνήθη από καθέδρας αγόρευση, την αφ' υψηλού διόρθωση και κατηφή επιτήρηση την ώρα της συγγραφής της έκθεσης και, κυρίως, την ευλαβή προσκόλληση στο σχολικό εγχειρίδιο, που σε πάει μόνο του κατά κρημνόν, χωρίς να προσπαθήσεις καθόλου. Δεν φτάνουν όμως. Για να λειτουργήσουν καθολικά και εποικοδομητικά, πρέπει κάποιος να στα υποδείξει από νωρίς, πριν να αφήσεις γουλί μερικά μαθητικά κεφαλάκια με τις μπαρμπέρικες δοκιμές σου, και κάποιος να σε παροτρύνει να μην διολισθήσεις στην ευκολία και στην ήσσονα προσπάθεια. Ναι, μιλάω για έναν σύμβουλο, αξιολογητή, επόπτη, ο οποίος θα συνεργάζεται μαζί σου, θα σε βοηθάει να προσδιορίσεις στόχους, μέσα, να μετρήσεις το αποτέλεσμα, να διορθώσεις λάθη...
Γιατί δεν γίνεται, λυπάμαι, να αφήνουμε και τη διδασκαλία της γλώσσας στον πατριωτισμό και στο φιλότιμο των δασκάλων.
Και γιατί, αν ψοφάνε τα έρμα τα πρόβατα, ας αρχίσουμε να ασχολούμαστε και λίγο με τον τσομπάνη και τη βοσκή...

Ο συνάδελφός μου ο πρωτοδιόριστος

Mετά από πολλά χρόνια αδιοριστίας κι αφού έχει υπηρετήσει ως ωρομίσθιος ή αναπληρωτής, συνήθως με λίγο... σπρωξιματάκι πολιτικό ή συνδικαλιστικό, ή αφού έχει δώσει εξετάσεις στον ΑΣΕΠ, κάποια στιγμή διορίζεται ο συνάδελφός μου.
Πηγαίνει, συνήθως, σε ένα μακρινό ή δυσπρόσιτο σχολείο, αφού λογικό είναι στα προσιτά να πηγαίνουν οι παλιοί και...διαθέτοντες μόρια.
Θα περίμενε κανείς να είναι ευτυχής που πέτυχε το στόχο του και να ριχτεί στη μάχη της παιδείας, ως μόνιμος πλέον, χωρίς το άγχος του διορισμού.
Το πρώτο πράγμα που κάνει, όμως, είναι να βρει τρόπο να μην πάει στο μακρινό σχολείο που διορίστηκε, αλλά να βάλει το...σπρωξιματάκι του να τον σπρώξει μέχρι το σπίτι του!
Κι όχι μόνο!
Γιατί να μην παίρνει και τα μόρια του δυσπρόσιτου σχολείου, ενώ θα είναι κοντά στο σπίτι του;
Πώς γίνεται αυτό;
Με λίγη περισσότερη...ώθηση.
Αρκεί να σε αποσπάσουν για ανάγκες της υπηρεσίας. Δηλαδή τι της έλειπε της κεντρικής υπηρεσίας, δίπλα στο σπίτι του συναδέλφου; Μα ο εν λόγω συνάδελφος, φυσικά. Τα κόκκινα χαλιά του στρώσανε, για να τους καλύψει τις ανάγκες.
Κι αυτή η μηχανή μπορεί να κρατήσει χρόνια. Να βρεθεί με εκατοντάδες μόρια ένας γλειψιματίας, που δεν πάτησε το πόδι του σε απομακρυσμένο σχολείο και να περάσει μπροστά στις μεταθέσεις για τη διεκδίκηση οργανικών θέσεων, από άλλους παλαίμαχους και ταλαίπωρους συναδέλφους του.
Δεν πιστεύω να φαντάζεστε ότι ο συνάδελφος αυτός δεν θα βρει τρόπο να πετύχει ευνοϊκή μεταχείριση σε όποιο σχολείο βρεθεί; Και θα νομίζει κιόλας πως τους κάνει χάρη που δεν του στέλνουν απλώς το μισθό στο σπίτι, αλλά πάει ο ίδιος και δουλεύει εκεί.
Στα σχολεία τα μακρινά και δυσπρόσιτα, όπως το δικό μας, υπάρχουν ένα σωρό τέτοια διορισμένα...φαντάσματα, που είναι στα μισθολογικά μητρώα, κάποιοι φροντίζουν να τους πληρώνουν, να τους φτιάχνουν τα χαρτιά τους, να τους μετράνε στα στατιστικά, χωρίς να τους έχουν δει ποτέ τους. Κάθε χρόνο, γονείς, μαθητές, υπηρετούντες καθηγητές, δήμαρχοι, διευθυντές, προϊστάμενοι, πασχίζουν να επανδρώσουν το έρμο το σχολείο και μόλις πουν δόξα τω θεώ, βλέποντας έναν καινούριο, φωνάζουν βόηθα παναγιά, μόλις τους αναγγείλει ότι πήρε απόσπαση.
Έχει γίνει πια τόση κατάχρηση, που και να έχει πραγματικό πρόβλημα ένας χριστιανός, τον θεωρούμε ένοχο μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Φέτος δε, παρατηρήθηκε και το φαινόμενο να έρθει ξανά συνάδελφος από την Αθήνα, όπου έχει μετατεθεί, με απόσπαση, προκειμένου να παίρνει τα μόρια του σχολείου, όσο θα είναι σε άδεια ανατροφής παιδιού. Θεμιτό και νομότυπο, αλλά τι χρωστάει κι αυτό το σχολείο να μαζεύει καθηγητές με τη γραφειοκρατία τους και να μην έχει έναν καθηγητή να διδάξει τους μαθητές;
Πραγματικά, γράφοντας αυτές τις γραμμές, νιώθω την ανάγκη να πω ότι αυτοί οι συνάδελφοι δεν είναι η πλειοψηφία του κλάδου. Ότι κι εδώ κι αλλού, τα σχολεία τα κρατάνε κάτι ωραίοι τύποι, που δεν καταδέχονται να γίνουν φαντάσματα σε βάρος ενός μικρού σχολειού, αλλά παλεύουν, δίνουν την ψυχή τους, για να καλύψουν κι αυτά που δεν οφείλουν τυπικά.
Δεν θέλω να αρχίσουμε τις προγραφές εναντίον αυτών των συναδέλφων. Δεν μου αρέσει η προσωποποίηση των προβλημάτων, ούτε οι αποδιοπομπαίοι τράγοι. Δεν θα σκαλίσω τις ζωές, τα προσωπικά δεδομένα, τα υπαρκτά ή ανύπαρκτα βάσανα.
Κάποτε όμως κάποιοι πρέπει να αναλογισθούν πού είναι το όριο του δικαιώματος και πού της κατάχρησής του. Πού είναι το όριο του δικαιώματος του καθηγητή να εξυπηρετηθεί ως εργαζόμενος και πού του μαθητή και του σχολείου να έχουν δασκάλους; Επίσης, πώς μπορούμε να διδάσκουμε αξίες και να συμμορφώνουμε σ' αυτές παιδαγωγικά τη νέα γενιά, όταν εμείς οι ίδιοι πράττουμε αναξιοκρατικά και πελατειακά;
Δεν είναι τυχαίο που δεν αναφέρθηκα στις προφανείς ευθύνες του κράτους και των συνδικαλιστών. Από αυτά τα δύο έχω απογοητευθεί βαθύτατα και δεν περιμένω τίποτα καλύτερο, παρά μόνο αν αλλάξουν ριζικά δομές και πρόσωπα.
Από το συνάδελφό μου όμως, περιμένω.

Δημήτρης Ζάννες: Ψαρεύοντας ένα όνειρο για μας.

Αυτές τις μέρες, γνώρισα τους καινούριους μου μαθητές. Μπήκα σε όλες τις τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, από την Πρώτη γυμνασίου, μέχρι την Τρίτη λυκείου. Δεν θα πλήξω καθόλου με τόση ποικιλία, αν και για τους ίδιους δεν παίρνω όρκο.
Για μένα αυτά τα παιδιά, αν και τα ήξερα μόνο εξ όψεως, είναι πολύ "γνωστά". Ξέρω τους γονείς τους, τα αδέλφια τους, τους παππούδες τους, το χωριό τους. Ορισμένοι από τους γονείς τους ήταν μαθητές μου τον πρώτο καιρό που δίδασκα εδώ και, όταν τους είδα στη συγκέντρωση γονέων, μπερδεύτηκα λιγάκι και ετοιμαζόμουν να τους πω: "Βαλεντιάννα, στην τάξη σου, τι θέλεις εδώ;", "Μαρία, πού είναι το τετράδιό σου;". Μετά παρηγορήθηκα με την ιδέα ότι θα έχω μια μικρή "Βαλεντιάννα" στην Πρώτη, με τα ίδια μάτια, το ίδιο χαμόγελο...
Μπαίνοντας στις τάξεις, γνωριζόμαστε πρώτα λιγάκι μεταξύ μας, μιλάει ο καθένας για τα ενδιαφέροντα και τις ασχολίες του, για το πώς βλέπει το σχολείο, τα μαθήματα, και απαντάει στις ερωτήσεις των συμμαθητών του, αν θέλει, φυσικά.
Πάντα μου αρέσει να μας λέει ο καθένας και για ένα όνειρό του, αν έχει και θέλει να το μοιραστεί μαζί μας. Είναι ωραίος τρόπος να συστήνεσαι μέσω των ονείρων σου. (Πχ, γεια σας, είμαι η Αναστασία και έχω ονειρευτεί ένα καλύτερο σχολείο...) Ας πούμε σήμερα, ένας μου είπε πως θέλει να συναντήσει το μεγάλο δρομέα, τον Γιουσέιν Μπολτ κι ένας άλλος ότι θέλει να βοηθήσει, μεγαλώνοντας, τους ανθρώπους και το περιβάλλον, μπαίνοντας στην Greenpeace. Κι εκεί κτύπησε ένα ωραίο μελωδικό καμπανάκι στο μυαλό μου και είδα ένα σγουρό κοκκινομάλλικο κεφαλάκι, στην ίδια τάξη, στα ίδια θρανία, πριν από κάααμποσα χρόνια.
Και τότε κατάλαβα ότι αυτό ήταν το δικό μου όνειρο, το όνειρο κάθε δασκάλου.
Εκείνο το πανέξυπνο παιδί, που αν και καλός μαθητής, με ωραίο λόγο, δεν ήθελε να σπουδάσει, γιατί τον είχε κερδίσει η θάλασσα, είναι τώρα ένας πολύ σημαντικός άνθρωπος για το νησί μας, για τις Κυκλάδες, για το Αιγαίο και για όλη τη θάλασσα.
Είναι ο Δημήτρης ο Ζάννες, πρόεδρος των παράκτιων αλιέων, μέλος της Greenpeace, που κατάφερε με πολύ αγώνα, μαζί με τους συναδέλφους του ψαράδες να γίνει αίτημα της Greenpeace η δημιουργία θαλάσσιου πάρκου στις Βόρειες Κυκλάδες για την προστασία της ποσειδωνίας, του δάσους του θαλάσσιου βυθού.
Χρόνια τώρα τον καμαρώνω, διαβάζω τα θαυμάσια κείμενά του στον τύπο, όπου υποστηρίζει με πάθος την έγνοια του για τη θάλασσα, ακούω τις συζητήσεις του, μαθαίνω για τις δραστηριότητές του. Αυτή τη φορά όμως, νομίζω, ότι όλα αυτά άρχισαν να δίνουν καρπούς, άρχισαν να αλλάζουν τη ζωή μας και τη ζωή των παιδιών μας.
Ο Δημήτρης πάλεψε για το δικό του όνειρο, να σώσει τη θάλασσά του, τη θάλασσά μας, από όσους τη βλέπουν μόνο σαν κέρδος και την πληγώνουν, χωρίς να σκέπτονται ότι έτσι καταστρέφουν την πιο όμορφη πηγή ονείρων για τις ερχόμενες γενιές. Μας έδωσε όμως κι εμάς φτερά να ονειρευτούμε από την αρχή, να πιστέψουμε ότι αξίζει να αγωνιζόμαστε, μέσα σ' αυτή τη χώρα, πάνω σ' αυτά τα θρανία, είτε είμαστε μικροί μαθητές είτε...όχι πια τόσο μικρές δασκάλες.

Μια σχολική χρονιά σε καραντίνα.

Στους μαθητές μου και στους συναδέλφους μου (παλιούς, νέους, αξέχαστους κι αγαπημένους)

Μεθαύριο αρχίζει μια ακόμα χρονιά, στραβά όπως πάντα, από το βάρος των προβλημάτων που κουβαλάει, μα φέτος και "φαγωμένη" από τον κακό λύκο της γρίπης.
Αυτή όμως η χρονιά μην το ξεχνάμε είναι δική μας γι' αυτό τη λένε σχολική. Τώρα που αρχίζει μπορούμε μαζί με τον ιό να κλείσουμε απέξω από το σχολείο κι άλλα πολλά ζιζάνια.

Πρώτο και χειρότερο, η μιζέρια, αυτό το ύπουλο σαράκι όλης της κοινωνίας μας, που το μεταφέρουμε και μέσα στο σχολείο. Αυτό που μας βάζει κάτι μαύρα γυαλιά κι από την πρώτη μέρα, τίποτε καλό δε βλέπουμε. Χάλια οι αίθουσες και τα βιβλία. Πού με βάλανε και κάθισα δίπλα σ' αυτό το φυτό. Τι τμήμα μου δώσανε, το χειρότερο. Τι καθηγητή έχουμε στα μαθηματικά, θα πήξουμε. Στην πορεία, αν δεν ήμασταν τόσο γκρινιάρηδες, ίσως ανακαλύπταμε ότι το φυτό είναι πρώτο παιδί κι ο μαθηματικός εξηγημένος και δίκαιος. Μιζέρια είναι να μην βλέπεις τίποτε καλό πουθενά, με αποτέλεσμα να χαλάς κι ό,τι καλό είναι να σου συμβεί. Έξω λοιπόν αυτή, με τον απήγανο ξορκισμένη. Μάτι ανοιχτό, καρδιά ανοιχτή, χαμόγελο και...την εξολοθρέψαμε, να' ταν κι άλλη!

Δεύτερη μα όχι λιγότερο σημαντική, η πιο ύπουλη γρίπη που ταλανίζει το ελληνικό σχολείο και πολλά άλλα ελληνικά...παρόμοια: Η τεμπελιά. Ύπουλη γιατί κρύβεται: Βρίσκει μάσκες διάφορες και φοράει: της μαγκιάς, της αντίδρασης, της έλλειψης ενδιαφέροντος, των προβλημάτων κάθε είδους. Κατά βάθος είναι καθαρή τεμπελιά και το ξέρει. Εξολοθρεύεται μόνο με ένα αντίδοτο: την προσπάθεια, την επιμέλεια, το μόχθο, ακόμα και για πράγματα που δεν μας αρέσουν, αλλά είναι αναγκαία, ή ακόμα κι όταν έχουμε ένα σωρό δικαιολογίες και ελαφρυντικά, για να μείνουμε αδρανείς.
Δυστυχώς, είναι άκρως κολλητική, την κολλάμε όλοι μας, δάσκαλοι και μαθητές εξίσου, και κανένας μας δεν έχει αποκτήσει ανοσία. Αντίθετα, το περιβάλλον του δημόσιου σχολείου είναι εξαιρετικά νοσογόνο γι' αυτή την ίωση.
Συμπτώματά της τα τετράδια που ξεχνιούνται, οι αμήχανες σιωπές, τα κενά που γίνονται Καιάδας για τη γνώση και- γιατί όχι-το βαρετό ανέμπνευστο, μηχανικό μάθημα, σε συνδυασμό με απλανή και ονειροπόλα βλέμματα στο ακροατήριο.
Αυτή βέβαια έχει αμείλικτους διώκτες κάτι τύπους με γυαλιά και μάτι που γυαλίζει, αλλά πού να τους βρεις πάντα αυτούς!

Τρίτο παθογόνο μικρόβιο του ελληνικού σχολείου, που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, είναι η ανία, η βαρεμάρα, που δεν πρέπει να τη συγχέουμε με την τεμπελιά, αν και συχνά συνδέονται ποικιλοτρόπως. Η ανία ελλοχεύει σε μύριες όσες επιφάνειες, στα βιβλία, στον πίνακα, στους άδειους τοίχους, στην έδρα που έχει επάνω ένα κασετόφωνο πατημένο πάντα στην ίδια κασέτα, στην τάξη που είναι παγωμένη στο χρόνο με τα ίδια ανύπαρκτα μέσα, τις ίδιες αμετακίνητες θέσεις των θρανίων, τις ίδιες ασκήσεις, την ίδια παπαγαλία των ίδιων σελίδων. Που φυλακίζει τη ζωντάνια και την ενέργεια των νέων παιδιών σε έναν ξύλινο πάγκο όλη μέρα σαν να παίζουν αναπληρωματικοί σε ένα παιχνίδι που ποτέ δεν λαβαίνουν μέρος.
Αυτή η λοιμογόνος μόλυνση δεν αφήνει τίποτε όρθιο, ωραία ποιήματα, κωμωδίες, τραγωδίες, ιστορίες και παραμύθια, μετατρέπονται σε ένα σιχαμερό λαπά που κανένας δεν θέλει να φάει ούτε με εντολή γιατρού.

Τέταρτο και τελευταίο λοιμώδες σχολικό νόσημα στην παρούσα ανάρτηση (μη γίνουμε και ιατρικό σύγγραμμα)
είναι η...συμμόρφωση. Η προσπάθειά μας να εφαρμόσουμε διαταγές, εντολές, γραφειοκρατίες, αναλυτικά προγράμματα και εγκυκλίους, υποδείξεις και ό,τι του φανεί του λωλοστεφανή της διοικητικής ιεραρχίας, που αγωνίζεται παντοιοτρόπως να κάνει τα σχολεία να ξεχάσουν την παιδεία και να ασχοληθούν με ό,τι πιο αλλότριο και ξεκομμένο απ' αυτήν. Ένα απλό παράδειγμα: ξέρετε πόσα στατιστικά ζητάνε κάθε τρεις και λίγο διάφοροι αρμόδιοι και αναρμόδιοι , ενώ θα μπορούσαν με ένα κλικ να τα δουν όλα στο διαδίκτυο;
Ένα λιγότερο απλό παράδειγμα: Για να παρακάμψουμε τον κυκεώνα των νέων βιβλίων της γλώσσας, που μάλλον όργανα βασανισμού μαθητών και καθηγητών αποβαίνουν, χρειάστηκε να δοθεί η υπόδειξη από σύμβουλο (καλή της ώρα): "Αγνοήστε τη διάταξη της ύλης και χρησιμοποιήστε τα επιλεκτικά, δίνοντας και δικό σας υλικό" Πόσοι έχουν τα κότσια να το κάνουν αυτό ανά την επικράτεια;
Εδώ η θεραπεία είναι επώδυνη και θέλει μεγάλες αντοχές και αλληλοϋποστήριξη: Ανυπακοή. Παράκαμψη. Καλένδες. Γείωση. Άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε. Με λίγα λόγια να μη σπεύδουμε να παραδοθούμε αμαχητί σε όλες τις εντολές και τους εντελλομένους, όταν δρουν εξόφθαλμα σε βάρος του σχολείου και της παιδείας.
Κι εδώ ένα πρόχειρο παράδειγμα, μαζί και γρίφος, που όμως δεν θα απαντηθεί:
Ποιος διευθυντής κατάφερε κάποτε να αλλάξει η ύλη των πανελληνίων, αρνούμενος να πιέσει τον καθηγητή, που άργησαν να του στείλουν στο σχολείο, να βγάλει την ύλη ενός μαθήματος άρον άρον. Πίεσαν, φώναξαν, τους είπε να περιμένουν προσφυγές των γονέων για ακύρωση των εξετάσεων και υποχώρησαν. Η ύλη σταμάτησε στη σελίδα που είχε φθάσει εκείνο το σχολείο.
Ας μείνουμε σ' αυτά τα ολίγα. Είναι αρκετά για μια πιο υγιή σχολική κοινότητα, για μια πιο δημιουργική και ενδιαφέρουσα χρονιά.
Γιατί για τη νοσταλγία των παλιών κι αγαπημένων μαθητών και συναδέλφων, που θα μας λείπουν πολύ μεθαύριο, φάρμακο δεν έχει.

Οδηγίες προς επιστρέψαντες παραθεριστές

Τώρα που γυρίσατε στην πόλη, φίλοι μου καλοκαιρινοί, βάλτε κι αυτό το γραμματάκι μου μαζί με τα άλλα απομεινάρια των διακοπών σας.
Παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις, μας ήρθατε μπόλικοι και φέτος, ευτυχώς. Στην αρχή είδαμε και πάθαμε να σας ηρεμήσουμε. Έρχεστε σαν άγρια θηρία, κορνάρετε για μια θέση παρκαρίσματος, προσπερνάτε του σκοτωμού, βαριόσαστε να περιμένετε λίγο παραπάνω να σας φέρουν τον καφέ, κουβαλάτε όλη την οικοσκευή στην παραλία, γκρινιάζετε για τον αέρα, τη ζέστη, την υγρασία, τα ζωύφια. Ψάχνετε την καλύτερη παραλία, το καλύτερο εστιατόριο, το πιο μοδάτο μπαράκι, προσπερνώντας ένα ηλιοβασίλεμα ακατάδεχτοι και αφήνοντας ολομόναχες τις ανατολές.
Σιγά σιγά, μαθαίνετε. Πέφτουν οι ρυθμοί, ξεχνιέστε δίπλα στη θάλασσα μέχρι το βράδυ, απολαμβάνετε μια νύχτα χωρίς φεγγάρι πάνω σ' ένα άσπρο πεζούλι, χωρίς φώτα και μουσικές. Kλείνετε το λάπτοπ, το κινητό, το cd player, το mp3, ακούγοντας εκστατικοί τις σιωπές της νύχτας. Κι όσο περνούν οι μέρες και σιγώνει η επιστροφή, μελαγχολείτε όμορφα και μελώνετε σαν τα ώριμα σύκα. Τότε είναι που θέλω να μη φύγετε. Να μείνετε για πάντα εδώ. Να κρατήσετε γεμάτους τους δρόμους, τις παραλίες, τα μαγαζιά. Να κρατήσετε το σινεμά ανοιχτό, το περίπτερο μέχρι αργά, το ζαχαροπλαστείο γεμάτο φρέσκα γλυκά. Να βλέπουμε τα ντόπια παιδιά να λάμπουν μέσα σε πολύβουες παρέες, τα πιτσιρίκια να γεμίζουν την πλατεία, και να θέλεις μια ώρα να διασχίσεις την αγορά με τα διόδια κουβέντας στημένα σε κάθε γωνιά.
Μα εσείς είστε κιόλας φευγάτοι. Σε μια μέρα εξαφανίζεστε όλοι μαζί, λες και σας έπαιξε η πόλη το μαγεμένο αυλό.
Ακόμα η άμμος έχει το σχήμα σας. Η θάλασσα που ημερέψατε δεν πρόλαβε ακόμα να αγριέψει. Κι εμείς που μείναμε εδώ, ακόμα φυλάμε το γλυκό που σας αρέσει. Και τις κουβέντες που κόψαμε στη μέση, για να απολαύσουμε χωρίς λόγια την παρουσία σας, τις έχουμε αφήσει ανοιχτές.
Κρατήστε κι εσείς λίγο από καλοκαίρι στη ζωή σας εκεί στη μεγάλη πόλη.
Μην τα κρύψετε όλα τα καλοκαιρινά, αφήστε το μαγιό να στολίζει μια γωνιά στην κρεβατοκάμαρα, το αντηλιακό ανοιχτό στο μπάνιο, τις φωτογραφίες στο σαλόνι και την ψάθα ξεχασμένη στο αυτοκίνητο.
Αφήστε ένα κομμάτι καλοκαιριού να επιβραδύνει λίγο τους σφυγμούς σας, όταν δεν βρίσκετε θέση για παρκάρισμα.
Δείτε λίγο ακόμη θερινό σινεμά, φάτε παγωτό στο παγκάκι της πλατείας, πιείτε καφέ έξω στο μπαλκόνι το πρωί κι όχι μπροστά στο λάπτοπ.
Ανοίξτε το βιβλίο που διαβάζατε στην παραλία να πέσει και λίγη άμμος στο πάτωμα.
Βάλτε κι ένα βοτσαλάκι στην τσέπη, πριν να φύγετε για τη δουλειά, ξορκίζει το στρες, όταν το χαϊδεύεις κρυφά.
Α, και έχετε και κάτι φίλους ξεχασμένους στο νησί, μην τους αφήσετε απότιστους, θα τους βρείτε ξερούς.
Καλή επιστροφή λοιπόν και...
το καλοκαίρι μαζί σας...