Η Μικρά Αγγλία

Στην αρχή είναι η θάλασσα. Σαν να μην είναι αυτή που αντικρίζεις κάθε μέρα, πότε ήρεμη, πότε φουρτουνιασμένη, μα πάντα οικεία, γνώριμη, δική σου. Αυτή είναι άλλη, ξένη, μια οντότητα με δική της βούληση, παραμονεύει τα ανθρώπινα πλάσματα, ζηλεύει την εφήμερη ζωή τους και τα κτυπάει στο φτερό ανελέητα, όταν βρει την ευκαιρία. Αυτή η θάλασσα του Παντελή Βούλγαρη θα μείνει στην ιστορία του κινηματογράφου ως η καλύτερη εμψύχωση του φυσικού στοιχείου, που την ανέδειξε σε αληθινή πρωταγωνίστρια του έργου. Ο έρωτας αρχίζει μέσα της με ένα μακροβούτι, δίπλα της ανθίζει, για να μαραθεί βίαια, με τη δική της  βοήθεια, κι όταν όλα τον καταδικάζουν, βρίσκει πάλι κοντά της  λίγες στιγμές αιωνιότητας για να ξαναζήσει.  Ο θάνατος, ο σπαραγμός, η κραυγή, δικά της δώρα κι αυτά, ξεσπάνε και γκρεμίζουν όλα τα τοιχαλάκια που χτίσαν οι άνθρωποι να προστατέψουν τις ζωές τους.
Βγαίνοντας έξω μετά την προβολή είναι σαν να πέρασες τον Καβοντόρο με 9 μποφόρ.
Μαζί σου ταξίδεψε εκείνο το τρίχρονο παιδάκι που ενώ έπαιζε στην αυλή, είδε για πρώτη φορά τον πατέρα του,  μόλις ξεμπαρκάρησε,  και κρύφτηκε από το φόβο του. Το κορίτσι που δεν έχει βαλίτσα στο σπίτι του, γιατί  η βαλίτσα, όταν κατέβαινε από το βόλτο μια βδομάδα πριν από την αναχώρηση του πατέρα, σήμαινε την αρχή ενός πένθους που τελείωνε μόνο με τον ερχομό του. Η κοπέλα που πρόσεχε το κάθε της βήμα, μη δώσει καμιά αφορμή για σχόλια και το μάθει ο πατέρας  στο βαπόρι και "πέσει να πνιγεί από τον καημό του". Η γυναίκα αυτή που μισούσε τον μπελά του έρωτα και έκοβε τα φτερά του όπου τα έβλεπε να φυτρώνουν. Ο άντρας, ο άπραγος από στεριά, αυτό το "ζώο της θάλασσας", που κάθε φορά ξεμπάρκαρε σε έναν άλλο τόπο, σε μια άλλη άγνωστη οικογένεια.

Αξιωθήκαμε να δούμε τον τόπο μας, την ιστορία του, τους ανθρώπους μας, τη ζωή μας, να γίνονται τέχνη στα χέρια δυο μεγάλων δημιουργών, του Παντελή Βούλγαρη και της Ιωάννας Καρυστιάνη.
Νιώθουμε βαθύτατη ευγνωμοσύνη, βαθύτατη συγκίνηση.
Κάποτε θα συνέλθουμε και θα μπορέσουμε κι εμείς να τη δούμε αντικειμενικά, όπως οι υπόλοιποι Έλληνες, σαν μια από τις καλύτερες ταινίες του ελληνικού σινεμά, σύμφωνα με τις κριτικές.

Το Νέο Λύκειο σε...πρώτη ανάγνωση

Το Νέο Λύκειο είναι πια στη ζωή μας και μόλις τώρα αρχίζουμε σιγά σιγά να καταλαβαίνουμε τι σημαίνει για μας. Οι μαθητές αντιλαμβάνονται ότι τίποτε δεν θα είναι όπως πρώτα στη λυκειακή βαθμίδα, ούτε η προαγωγή, ούτε η εισαγωγή στα πανεπιστήμια, ούτε οι επιλογές που τους παρέχονται. Δυσκολεύουν οι προϋποθέσεις προαγωγής και απόλυσης, αφού η βάση του  9,5 που ίσχυε μέχρι τώρα έγινε 10 και μάλιστα όσον αφορά την Αρχαία, τη Νέα Ελληνική Γλώσσα, τη Λογοτεχνία και τα Μαθηματικά, το 10 είναι ο ελάχιστος βαθμός, ανά κλάδο,  που πρέπει να έχουν για να περάσουν στην επόμενη τάξη, πράγμα που, σε συνδυασμό με το 8 των υπολοίπων μαθημάτων, ανεβάζει το επίπεδο δυσκολίας σε πρωτόγνωρα ύψη για τα έως τώρα ισχύοντα.
 Για όποιον φαίνονται λογικές αυτές οι προϋποθέσεις, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως η βαθμολογία είναι τόσο εύκολο να ανεβεί στα ύψη ή να καταποντιστεί στα τάρταρα με τα κατάλληλα θέματα, όσο εύκολα αλλάζουν οι πολιτικές σκοπιμότητες στην εκπαίδευση. Γι' αυτό άλλωστε τα θέματα θα προέρχονται κατά 50% από Τράπεζα θεμάτων, υπό τον έλεγχο ασφαλώς του Υπουργείου. Επιπλέον, αν δεχθούμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό μαθητών στο λύκειο έχει πολύ χαμηλό μαθησιακό επίπεδο, πριν αρχίσουμε να τους πετσοκόβουμε, μήπως θα έπρεπε να διορθώσουμε τις προηγούμενες βαθμίδες που τους έφτασαν έως εδώ αστοιχείωτους; Κι όμως, αντί να ερευνήσουμε το τι και το πώς μαθαίνουν ή το γιατί δεν μαθαίνουν οι μαθητές από το δημοτικό, ασχολούμαστε πάλι με το εξεταστικό σύστημα του λυκείου και τις εισαγωγικές εξετάσεις. Η πιο καταστροφική εμμονή κάθε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης τα τελευταία 30 χρόνια.
Γιατί, λοιπόν, δεν ακούγονται και πολλές αντιρρήσεις από μέρους των καθηγητών και των εκπροσώπων τους σε συνδικαλιστικό και επιστημονικό επίπεδο;
Μήπως, μας αρέσει που η βαθμολογία μας θα είναι πολύ πιο σημαντική για το μέλλον  των μαθητών μας, από ό,τι μέχρι τώρα;
Μήπως, οι βασικές ειδικότητες, είδαμε τις αυξημένες ώρες και ησυχάσαμε;
Μήπως βαυκαλιζόμαστε με την ιδέα ότι με τους προφορικούς βαθμούς, το 50% των θεμάτων  και τη βαθμολογία του γραπτού, θα "σώσουμε" τους μαθητές μας από τον Καιάδα της απόρριψης; Έχουν γνώση οι φύλακες. Ο κεντρικός έλεγχος κάθε μύγας που θα πετάει στο σχολείο δεν θα μας αφήσει για πολύ να ονειρευόμαστε "σωσίβιες" βαθμολογίες και άλλα παρόμοια.
Ειδικά, εμείς οι φιλόλογοι, όπως πάει το πράγμα, σε λίγα χρόνια δεν θα έχουμε και πολλούς να σώσουμε. Αυτό που μας καθησυχάζει, οι πολλές ώρες της αρχαίας ελληνικής στον θεωρητικό κύκλο, η βαρύτητά τους στη γενική παιδεία των δύο πρώτων τάξεων, θα είναι, πολύ φοβάμαι, και αυτό που θα μας δημιουργήσει το μεγαλύτερο πρόβλημα στο μέλλον. Τα αρχαία δεν είναι και το δημοφιλέστερο μάθημα, όπως διδάσκονται με έμφαση στο τυπικό και όχι στην ουσία, στη γλώσσα και όχι στο περιεχόμενο, στην παπαγαλία τύπων και όχι στην επαφή με κείμενα και ιδέες που ακόμα δίνουν το νόημα και το μέτρο του πεπαιδευμένου ανθρώπου, όπου γης.  Με τι κίνητρα θα ακολουθήσουν θεωρητικό κύκλο οι μαθητές μας, όταν οι σχολές στις οποίες οδηγεί αυτός είναι μόνο οι θεωρητικές, χωρίς καμιά άλλη δυνατότητα επιλογής, ούτε καν οι παιδαγωγικές με κάποιο μάθημα επιλογής (πχ μαθηματικά);  Γιατί άραγε εντάσσονται τα παιδαγωγικά στον οικονομικό κύκλο, ενώ ο φυσικός τους χώρος ανέκαθεν ήταν οι θεωρητικές- παιδαγωγικές σχολές;

Μήπως, τελικά, το Νέο Λύκειο είναι ο δούρειος ίππος της δραστικής μείωσης των θεωρητικών σπουδών από λύκειο και πανεπιστήμια; Μήπως έτσι γλιτώσουν μια κι έξω οι επόμενες γενιές από κάτι ενοχλητικούς που όχι μόνο δεν αρέσουν στις αγορές, αλλά επιμένουν να απευθύνονται στη σκέψη και στην ψυχή των νέων ανθρώπων και όπως λέει η Αμερικανίδα φιλόσοφος Judith Butler «... επιτρέπουν να μάθουμε να διαβάζουμε προσεκτικά, να αξιολογούμε και να οξύνουμε το βλέμμα μας, να εντοπίζουμε τους εαυτούς μας, απροσδόκητα, στη μέση των αρχαίων κειμένων που διαβάζουμε και, επίσης, να ανακαλύπτουμε τρόπους ζωής, σκέψης, δράσης, αντανακλάσεις που ανήκουν σε χρόνους και χώρους που δεν βρεθήκαμε ποτέ»;
Μακάρι όλοι αυτοί οι φόβοι να μην επιβεβαιωθούν από την πραγματικότητα και το Νέο Λύκειο να είναι μια ακόμα μεταρρύθμιση από τις πολλές που δεν "περπάτησαν" στην εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια, αλλά ακόμα κι έτσι, είναι καιρός να προβληματιστούμε σοβαρά εμείς οι φιλόλογοι για το ρόλο μας στην παιδεία και την ευθύνη μας για το μέλλον των θεωρητικών σπουδών στη χώρα μας.